Laretu d'Attallà

À prupositu di Wikipedia
(Reindirizzamentu da Laretu di Taddà)

Laretu di Tallà hè una cumuna di u dipartimentu di a Corsica suttana.

Laretu di Tallà
Statu Francia
Rigioni Corsica
Dipartimentu Corsica suttana
Circundariu
Cantonu
Codici INSEE 2A146
Codici pustali 20165
Merri
Intercumunalità
Longitudina
Latitudina
Altitudina
Superficia ettari
Pupulazioni 35
Dinsità ab./km²
Laretu di Tallà

Giugrafia[mudificà | edità a fonte]

Storia[mudificà | edità a fonte]

Merri[mudificà | edità a fonte]

Lingua[mudificà | edità a fonte]

Tuponimi[mudificà | edità a fonte]

  • A Bucca d'Arghja Vecchja
  • A Caraminuticcia
  • A Chjusa
  • A Filicaghja di U Frassu
  • A Foci
  • A Funtana d'Arghja Vecchja
  • A Funtana di A Murcigona
  • A Funtana di A Piuvanaccia
  • A Funtana di I Purcileddi
  • A Funtana di L'Ochji Biancu
  • A Funtana di Santonu
  • A Funtana di Zilavu
  • A Matalena
  • A Punta di Càrruli
  • A Punta di U Zibbu
  • A Teghja Liscia
  • A Teghja Niedda
  • A Tighjaccia
  • A Tighjaccia Suprana
  • A Tighjaccia Suttana
  • A Vadina di L'Ochji Biancu
  • A Vadina di Sarchjatu
  • A Vigna Suttana
  • A Vignola
  • Arbaghjolu
  • Arghja di Preti
  • Arghja Vecchja
  • Caldi
  • Cinnaronu
  • Coddipianu
  • Ghjacumoni
  • Ghjuvan'Filici
  • I Chjuseddi
  • I Chjustreddi
  • I Funtaneddi
  • I Ghjerbi
  • I Peda Russi
  • I Piancona
  • I Sappareddi
  • I Vittriccioli
  • L'Arbitronu
  • L'Ochji di I Chjuseddi
  • L'Ochji di Scrìzzula
  • L'Ortu di i Fichi
  • L'Ortu di i Prugni
  • L'Ortu di Sarchjatu
  • L'Ortu di U Fossu
  • Pacciaredda
  • Piccionu
  • Santonu
  • Sarchjatu
  • U Bughjonu
  • U Canali
  • U Canali Metti in Fiumu
  • U Chjosu di Mezu
  • U Frassu Supranu
  • U Frassu Suttanu
  • U Furconu Carraghju
  • U Lavu di I Chjustreddi
  • U Lavu di u Mònacu
  • U Maratu
  • U Pianu di Levu
  • U Ponti di Piumbatu
  • U Rizzanesu
  • U Taddu di A Razza
  • U Vangonu
  • Ulmàghjina
  • Zippè


Pruverbii[mudificà | edità a fonte]

  • A chi para fritu, para caldu.
  • À chì ùn hà capu, aghi bon' gambi.
  • À chì ùn sà chì arti fà, vochi à caccia o à piscà.
  • À chì ùn si misura ùn dura.
  • A chi va forti, va à la morti.
  • A fami faci escia u lubbu di a tana.
  • A forza di tirà a corda strappa.
  • A luna: in vintinovi ùn ferma è in trenta ùn va.
  • A pratica vinci a grammatica.
  • A quandu Pasqua, à quandu tasca.
  • A rumbu d'impittà S'impara à viaghjà. (Var* À forza...)
  • A u pocu e à l'aspissu si sbiota u boscu.
  • Aiacciu, Aiacciu, chì ùn vi ni ghjungni ùn vi ni caccia.
  • Annata d'erba Annata di merda.
  • Aprili, scalza purcili.
  • Acqua d'austu Oliu e mustu.
  • Acqua di luddu ùn faci bè à nudda.
  • Arca da mani Attigni i funtani Arca da sera Spanna li veli.
  • Carnivali in balconu Pasqua à u tizzonu.
  • Cavaddu vechju, zicchi e muschi.
  • Ch'eddu durghi tantu u mal'vicinu Quant'edda dura a nevi marzulina.
  • Chi t'hà solda e amicizia Torci u nasu à a ghjustizia.
  • Chi va e volta, bon' viaghju ha fattu.
  • Chi vo fà anguìdia à u so vicinu Si chinghi prestu e s'arrizza matina.
  • Chì voli l'armi e i so bisogni, i porta di cuntinuu.
  • Cuccu, cuccheddu D'arba turchina Quantu aghju da stà Anni fantina. E ti docu pinna e calamaru Quantu aghju da stà anni A barcà lu mari.
  • U tassu Durgu trè centu anni Trè verdi, siccu e passu.
  • Farina di granonu è acqua del fossu travadda tù patronu chì eiu ùn possu.
  • Fasgiulini fini fini, poma d'oru e schiassulà.
  • Fatti di notti, risi di ghjornu.
  • Ghjiru monti, ghjiru castedda Trovu maritu, ma un trovu frateddu.
  • In bucca chjusa un n'entri musca.
  • In ghjesgia grandi un crepa preti.
  • In i Pinticosti Chì un l'affesta li costa.
  • Intrutu ghjinnaghju Porta u boiu à u scupaghju.
  • L'omu pruponi E Diu disponi.
  • Maghju, cudaghju.
  • Marzu, catarzu, figliolu di mangnonu. Ti ni sè andatu senza lacà mi un agnonu. - Aprili, lu mè frateddu, presta mi lu prima e lu dui. - Lu prima u tengu da mè. Ti pristaraghju u dui e u trè.
  • Marzu piuviosu Bugnu varmicosu E bèccu muccicosu.
  • Marzu siccu Par u bugnu e par u beccu.
  • Matinati di maghju E sirintini di ghjinnaghju.
  • Mori più agnedda ca muntona.
  • Mossu la verra Bucia quant'é terra.
  • Natali in balconu, Pasqua à u ziddonu.
  • O ben' tusu o mal' tusatu In quattru ghjorna hè appariatu.
  • Omu di forza, ghjambifini è braccigrossu.
  • Par maghju o par maghjonu Un ti caccià u to pilonu.
  • Par un nivulu di frivaghju, ùn lacà di fà u to viaghju.
  • Passatu Sant' Andria, capula Cioccia è Pialaghini. Passatu Natali, capula Cioccia è Signali.
  • Pecura nera e pecura bianca A chi mori mori, à chi campa campa.
  • Quandu a presca fiurisci e matura Da li notti à li ghjorna sò d'una misura.
  • Quandu ellu canta lu cuccu Muta pelu lu singhjari E la gallina faci l'ovu Senza mancu nidicali. E lu beccu inchjirchja i corra Chi ni pari un ginirali.
  • Quandu ellu piovi e faci lu soli Tandu la vulpi faci l'amori.
  • Quandu da la forza à la raghjoni cuntrasta, vinci la forza e la raghjoni ùn basta.
  • Quandu u porcu hè ticchju si volta a trova.
  • Quandu u soli tramonta U pultronu s'appronta.
  • Quandu veni u mesi di maghju A la donna li cresci lu pèlu E lu cazzu pidda curaghju.
  • Quattru è quattru ottu. Sedici è diciottu, caccia ni unu è metti ni ottu.
  • U bè di luntanu si ferma par istrada.
  • U ghjacaru chi suvita, un ha bisognu di dà li u bucconu.
  • Saccu biotu un teni rittu.
  • Saccu pienu un si pò torcia.
  • Sin' à Natali, nè fritu nè fami. Dopu Natali, fritu è fami.
  • Sin'à San'Martinu, fà caccia e metti vinu. Passatu San'Martinu, succedda lu to vinu.
  • Tintu à chi l'hà a so cena à u fiumu.
  • Tramuntana, frisca è sana. Pa li vechji ùn hè sana È mancu par i zitelli Chì l'arrusti a so curella. (a curella = a curata)
  • U boiu chi un vo bia Hè un gattivu zifulà.
  • U cuccu S'ellu un canta lu diciottu O ellu hè persu o ellu hè mortu.
  • U tichju un credi u famitu.
  • Un hè bella quella sporta Chi arrega e nun porta.
  • Un si mori chè una volta.
  • Una mani lava l'altra e tremindù làvani u visu.
  • Zoza di mala furtuna Chi d'inguernu un vidi soli E d'istati un vidi luna.

Tupunimi[mudificà | edità a fonte]

Uni pochi di tupunimi di Laretu sò:

A Bucca d'Arghja Vecchja, A Caraminuticcia, A Chjusa, A Filicaghja di U Frassu, A Foci, A Funtana d'Arghja Vecchja, A Funtana di A Murcigona, A Funtana di A Piuvanaccia, A Funtana di I Purcileddi, A Funtana di L'Ochji Biancu, A Funtana di Santonu, A Funtana di Zilavu, A Matalena, A Punta di Càrruli, A Punta di U Zibbu, A Teghja Liscia, A Teghja Niedda, A Tighjaccia, A Tighjaccia Suprana, A Tighjaccia Suttana, A Vadina di L'Ochji Biancu, A Vadina di Sarchjatu, A Vigna Suttana, A Vignola, Arbaghjolu, Arghja di Preti, Arghja Vecchja, Caldi, Cinnaronu, Coddipianu, Ghjacumoni, Ghjuvan'Filici, I Chjuseddi, I Chjustreddi, I Funtaneddi, I Ghjerbi, I Peda Russi, I Piancona, I Sappareddi, I Vittriccioli, L'Arbitronu, L'Ochji di I Chjuseddi, L'Ochji di Scrìzzula, L'Ortu di i Fichi, L'Ortu di i Prugni, L'Ortu di Sarchjatu, L'Ortu di U Fossu, Pacciaredda, Piccionu, Santonu, Sarchjatu, U Bughjonu, U Canali, U Canali Metti in Fiumu, U Chjosu di Mezu, U Frassu Supranu, U Frassu Suttanu, U Furconu Carraghju, U Lavu di I Chjustreddi, U Lavu di u Mònacu, U Maratu, U Pianu di Levu, U Ponti di Piumbatu, U Rizzanesu, U Taddu di A Razza, U Vangonu, Ulmàghjina, Zippè

Citazioni[mudificà | edità a fonte]

Accadi chì Laretu fussi mintuvatu in a litteratura è a culture corsa. Par asempiu:

  • in u pruverbiu: Laritani, pedi scalzi.

Rifarenzi[mudificà | edità a fonte]

  • Saravelli-Retali, F. A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti, 1976, Don Bosco.

Liami[mudificà | edità a fonte]

Bandera di a Corsica E cumune di Pumonti Bandera di a Corsica

Afà - Aiacciu - Alata - Albitreccia - Altaghjè - Ambiegna - Appiettu - Arbiddara - Arburi - Arghjusta è Muricciu - Arru - Auccià - Auddè - Azilonu è Ampaza - Azzana - Balogna - Bastelica - Bastilicaccia - Belvideri è Campumoru - Bilia - Bucugnà - Bunifaziu - Calcatoghju - Campu - Cannelle - Carbini - Carbuccia - Cardu è Turghjà - Carghjaca - Carghjesi - Casaglionu - Casalabriva - Cavru - Ciamannaccia - Coggia - Conca - Coti è Chjavari - Cristinacce - Cugnocolu è Muntichji - Currà - Cuttuli è Curtichjatu - Cuzzà - Eccica è Suaredda - Evisa - Figari - Foce - Fuzzà - Frassetu - Furciolu - Ghjunchetu - Granaccia - Grossa - Grussetu è a Prugna - Guagnu - Guargualè - Laretu di Taddà - Lecci - Letia - Livesi - Livia - Lopigna - Macà è Croci - Marignana - Mela - Munacia d'Auddè - Murzu - Ocana - Ortu - Osani - Otta - Palleca - Partinellu - Pastricciola - Peri - Piana - Pianottuli è Caldareddu - Pila è Canali - Pitretu è Bicchisgià - Pitrusedda - Poghjolu - Portivechju - Prupià - Quasquara - Quenza - Rennu - Rezza - Rosazia - U Salge - Sampolu - San Gavinu di Càrbini - Sant' Andrea d'Urcinu - Santa Lucia di Tallà - Santa Maria è Figaniedda - Santa Maria è Sichè - Sari di Portivechju - Sari d'Urcinu - A Sarra di Farru - A Sarra di Scupamè - Sarrula è Carcupinu - Sartè - Serriera - Soccia - Sotta - Suddacarò - Surbuddà - Tassu - Tavacu - Tavera - Todda - Ulmetu - Ulmiccia - Urbalaconu - Valli di Mezana - Veru - Vicu - Vighjaneddu - Villanova - Vuttera - Zevacu - Zicavu - Zigliara - Zirubia - Zonza - Zozza