Ventu in Corsica

À prupositu di Wikipedia
I venti di Corsica

Ci hè in Corsica un ventu maestru: u libecciu. Altri venti impurtanti sò: a lambata, u gricali, u livantu, a tramuntana, u punenti è u sciroccu.

I grandi venti di Corsica[mudificà | edità a fonte]

A Corsica hè esposta à mori venti, u ventu maestru essendu quantunqua u libecciu.

U libecciu[mudificà | edità a fonte]

Un pinu marittimu chjinatu da u ventu maestru: u libecciu

U libecciu hè un ventu chì soffia annantu à l'Italia, a Corsica è u meziornu di a Francia. U nomu "libecciu", siont'è i linguisti, saria derivatu da a parolla araba lebeg. U libecciu hè u ventu maestru di a Corsica. Soffia in a Corsica sana. Ma a so dirizzioni hè appena diffarenti da u Pumonti à u Cismonti. In generali, u libecciu soffia da u sudupunenti in a parti suttana di a Corsica, è u più suventi da u punenti in Balagna o in u Capicorsu. U libecciu hè un ventu chì hè asciuttu d'istatina, ma umitu d'inguernu. U libecciu porta l'acqua annantu à a parti uccidintali di a Corsica. Hè un ventu forti chì pò essa dannosu è incausà i disguasti. Ma porta un tempu dolci.

A lambata[mudificà | edità a fonte]

A lambata hè un tipu di ventu chì soffia d'istatina in Corsica. Hè un ventu termicu, chì si pesa à spessu à parta da ondici ori di mani insin'à trè o quattru ori dopu meziornu. Hè ancu chjamatu l'ambata. A lambata soffia da u mari versu a terra. Nasci quand'è a terra hè più calda ch'è u mari. A lambata hè ancu chjamata u meziurnolu o u marinu. Hè l'inversu di u tarranu.

U gricali[mudificà | edità a fonte]

U gricali hè unu di i venti maestri di u Mari Tirrenu. Soffia da u nord'estu, à spessu di vaghjimu è di branu. Porta l'acqua annantu à a facciata uriintali di a Corsica.

U livantu[mudificà | edità a fonte]

U livantu hè un ventu chì soffia da l'estu. Si senti di più à livanti ma pò essa abbastanza forti par francà i sarri di u centru di l'isula è par suffià annantu à a parti uccidintali di a Corsica.

U maistrali[mudificà | edità a fonte]

U maistrali soffia da u nordu-punenti in Corsica, è inghjenna una calata di i temperaturi è spanna u celi. Hè un ventu viulenti, asciuttu d'istatina è più umitu d'inguernu. Nasci par via di una depressioni in u golfu di Genuva (Giorgetti 2009).

U muntesu[mudificà | edità a fonte]

U muntesu hè un ventu chì soffia di notti in a parti muntagnola di a Corsica. Và à capu in ghjò, falendu da i cimi à i vaddi. U muntesu nasci quand'è l’aria di i monti hè più fresca ch'è quidda di i vaddi. Inghjenna u muntesu una calata di i tamperaturi.

Tafona in i chjappona, inghjinnati da u ventu è da l'aria marina

U punenti[mudificà | edità a fonte]

U punenti hè un ventu chì soffia da l'uvestu, da u punenti. Hè piuttostu dolci. Soffia più suventi di branu. Incauseghja à spessu a nebbia è a fumaccia annantu à u litturali.

U sciroccu[mudificà | edità a fonte]

U Sciroccu hè un ventu caldu è umitu chì veni da u Sahara. Soffia da l'Africa di u Nordu versu u Sudu di u Mari Tarraniu è in particulari versu a Corsica è a Sardegna. Hè ancu chjamatu in Corsica u ventu sardu. U sciroccu porta à spessu in Corsica una pulvariccia russiccia chì veni da u Saharà. Cusì faci un dispositu di culori rossu in terra o annantu à i vitturi. Porta dinò a fumaccia annantu à u litturali. U sciroccu soffia tandu pà una durata chì varieghja da una meza ghjurnata à parechji ghjorni.

U sirenu[mudificà | edità a fonte]

U sirenu hè un ventu chì soffia di ghjornu, in a parti muntagnola di l'isula. Và à capu in sù, cuddendu da i vaddi à i cimi. Nasci quand'è i monti, esposti à sulivu, sò più caldi ch'è i vaddi, esposti à l'umverciu.

U tarranu[mudificà | edità a fonte]

U tarranu hè un ventu chì soffia da a terra versu u mari, piuttostu d'istatina com'è a lambata. Nasci di notti o in fini di ghjurnata, quand'è u mari hè più caldu ch'è a terra. U tarranu hè l'inversu di a lambata.

A tramuntana[mudificà | edità a fonte]

A Tramuntana hè un ventu chì soffia in u Mari Tarraniu. Hè un ventu fretu è asciuttu, chì veni da u Nordu. Lascia u celi lindu è senza nivuli.

Pruverbii[mudificà | edità a fonte]

Accadi à spessu ch'è i venti di Corsica fussini citati in i pruverbii:

Un campu di bogaventi in Ersa
  • Ùn ci hè mare senza ventu.
  • Russura à la marina, bon' tempu la matina. Russura à la muntagna, acqua è ventu à li calcagna.
  • Vale più un ghjornu di ventu ch'è trè di sole.
  • À u gattivu marinare, tutti i venti li sò cuntrarii.
  • Tramuntana, fresca è sana.
  • È si dici dinò in u sartinesu: Tramuntana, frisca è sana. Pà li vechji ùn hè sana è mancu par i ziteddi chì l'arrusti i so nudeddi.
  • Tramuntana bagascia, ciò chì trova lascia. (Papi 2009)
  • Tramuntana, a pescia in a tana. (Papi 2009) A sani bè i piscadori chì quand'edda soffia a tramuntana, ùn vali a pena d'andà à piscà, chì ùn movi è si ni stà piatta in a so tana.
  • Gregale entre in corpu è ùn fà male.
  • Ùn ci hè Natale senza grecale.
  • U livanti porta l’acqua à bidunati.

Rifarenzi[mudificà | edità a fonte]

Liami[mudificà | edità a fonte]

Da veda dinò[mudificà | edità a fonte]