Ussidiana

À prupositu di Wikipedia
Un pezzu d'ussidiana racoltu in l'isula Lipari

L' ussidiana (o ossidiana) hè una rocca vulcanica vitrosa è ricca in silicia.[1] Di culori grisgiu, verdi scuru, rossu o neru, hè isciuta di una lava acida (tipu riolita). A vitrificazioni in massa hè resa pussibuli da u forti gradu di pulimerisazioni di a lava[2]. 'Ssu finominu ùn hà nienti à veda incù l'urlaturi intustati di uni pochi di millimitri à uni pochi di centimi ussirvati annantu à i lavi basichi (filona, pillows lavi) par i quali a vitrificazioni hè divuta à un raffriddamentu rapitu di a lava (cuntattu incù un forti fretu o incù l'acqua).

U so nomu vinaria da Obsius, un parsunaghju di a Roma antica chì avaria signalatu u prima a prisenza di 'ssa rocca, in Etiupia.

Prubità fisichi[mudificà | edità a fonte]

Ussidiana " fioccu di nevi " incù orbiculi di ricristaddisazioni

L'ussidiana hè upaca à traparenti è prisenta una tissitura è un éclat vitrosu. A so truncatura hè assà nittamenti cuncoidali, a so durezza annantu à a scala di Mohs essendu da 5 à 5,5 [3] (pò ancu arrià u vetru).

Ricristaddisazioni[mudificà | edità a fonte]

U vetru di l'ussidiana pò turrà à cristaddizà ciò chì dà i sferuliti di cristubalitu, o calchì volta l'ussidiani fioccu di nevi incù l'orbiculi di ricristaddisazioni.

Ghjacimenti, ità è varietà[mudificà | edità a fonte]

Ussidiana di l'isuli Lipari.

L'ussidiana si forma à parta da scorsi di lava assà spessi è ricchi di silicia.

Rocca poca cumuna, l'ussidiana si trova in abbundanza :

  • annantu à l'isuli Lipari (ancu chjamati Isuli Eulichi (Italia)), in Sardegna (Monti Arci) ;
  • annantu à l'isula di Milos à u Sudu di u mari Egeiu, in Grecia ;
  • annantu à l'isula di Gyali à a larga di Nissiros in Grecia ;
  • in l'isuli Canarii, particularamenti annantu à l'isula di Tenerife, faccia nordu di u Teide (Los huevos del Teide- "L'ovi di u Teide" - sò cumposti da enormi massi uvoidi d'ussidiana guasgi pura) ;
  • in u circondu di u Landmannalaugar (Islanda) ;
  • à u Perù, in i Stati Uniti, à u Giapponu è in Armenia ;
  • in u Messicu induva si distingui una grandi diversità di varietà, in particulari siont'è i virtù curativi chì certi accordani in funzioni di a so apparenza : l' urcu, a Mahagony, a fioccu di nevi, a nera, a durata, l'arghjintata, a Spider Web (tela di ragnu) è a Mercleza (mischiu di Spider è d'urcu).

L'ussidiana hè dinò assà prisenti in u circondu di i vulcani di l'isula di Pasqua.

L'ussidiani sò par u più datati di u Pliucenu (2 à 4 milioni d'anni) ; nisciuna ùn hè antiriori à u Cenozoicu : difatti, 'ssa rocca si svitrificheghja incù u tempu.

A parsona trova, in u cummerciu di i ghjemmi i varietà sintetichi d'ussidiana. L'" ussidiana turchina ", turchina trasparenti, hè unu di 'ssi vetri fabbricati da l'omu. A parsona pò truvà u turchinu in l'ussidiana naturali ma à u statu di rifletti più o menu visibuli annantu à una petra upaca o appena transparenti.

Usu preistoricu[mudificà | edità a fonte]

Punta di freccia in ussidiana.

L'ussidiana hà stata usata par a fabricazioni di taglii par l'armi è i stuvigli in u corsu di a Preistoria, in particulari in America preculumbiana. I cotuli rullati servini à a fabricazioni di ghjuveddi è a durezza di 'ssu minerali è a so faciulità rilativa di taglia parmettini di fà ni lami.

Esistini dinò numarosi tracci d'utilisazioni di l'ussidiana in u sudu di l'Auropa à u Niuliticu, induva una forma di cummerciu è di trasportu di a petra era missa in ballu dapoi i ghjacimenti di i vulcani di l'attuali Italia. I stuvigli in ussidiana sò stati cusì ritruvati à u mumentu di scavi archiulogichi, in particulari in u sudu di a Francia. Incù l'avvinimentu di u Niuliticu in u mari Tarraniu uccidentali, 8000 anni fà, i reti di scambii si mettini in ballu trà i diffarenti cumunità agrupasturali, reti chì firmarani attivi mentri quattru millennii. Un studiu ricenti purtendu annantu à l'ussidiana preistorica parmetti di caccià un vela annantu à a manera chì eddi erani urganizati parechji di 'ssi cambii à longhi distanzi, trà l'isuli è i ribbi mediterranii : 'ssu cummerciu era in parti à i mani d'artisgiani spicializati chì si cullucavani da via marittima è distribuiscìani u pruduttu di u so artisgianatu à i cumunità visitati. I siti archiulogichi attestani di a missa à forma di i nucleus intornu à i ghjacimenti (par u più Lipari è Codda Arci in Sardegna), po' di u distaccamentu di lami è di lameddi in i paesi " cunsummatori "[4].

Rifirimenti à l'ussidiana[mudificà | edità a fonte]

Televisioni[mudificà | edità a fonte]

Kate Arghjentu ci faci rifirimentu in l'episodiu 12 di a staghjoni 4 di a vigata Teen Wolf.

A vigata televisiva Game of Thrones ci faci rifirimentu, chjamendu la " vetru-dragonu ", par luttà contru à i marchjadori bianchi.

Litteratura[mudificà | edità a fonte]

  • In a vigata di libri Percy Jackson, u palazzu di Hadès hè dinò fattu d'ussidiana.
  • In a saga U Tronu di farru di Ghjorghju R. R. Martinu, l'ussidiana hè dinò chjamata " Vetru dragonu " (" Draconu glass" in inglesi). Grazia ad edda, hè pussibuli di tumbà i marchjadori bianchi.
  • Andria Malraux scrissi, in u 1974, pocu dopu a morti di Picasso, A Testa d'ussidiana, chì devi u so titulu à una opara d'arti azteca strana chì difatti ùn hà mai esistutu.
  • U prima rumanzu di u scrittori belgicu Francescu Emmanuel si chjama A Notti d'Ussidiana.
  • In u rumanzu U maestru di a materia d'Andreas Eschbach, si tratta di un' anziana sciabula giappunesa in ussidiana.
  • In a saga Everworlddi K. A. Applegate, l'aztechi apradani una lama d'ussidiana par sacrificà i prighjuneri.
  • In a saga U Purtadori di Luci di Brent Weeks, l'ussidiana hè una sustanza, d'urighjini magica.
  • In a saga I Cronachi d'Ussidiana di Lawrence Watt-Evans, sola una lama d'ussidiana pò tumbà un Draconu.

Videughjochi[mudificà | edità a fonte]

L'ussidiana hè prisenti in bon parechji videughjochi, frà altru com'è matiriali di fabricazioni d'armi è armaturi, par indittu in i vigati di ghjochi di rollu Might and Magicè The Elder Scrolls.

In Minecraft, l'ussidiana hè a rocca a più dura ch'è a parsona possi ottena (a Bedrock, matiriali u più duru di u ghjocu, ùn pò essa ottinutu ch'è in modu Criativu) - è quissa quandu inveci l'ussidiana riali hè abbastanza fragili. Si forma à u mumentu di u cuntattu di l'acqua è di a lava è parmetti par u più di rializà i purtali d'accessu versu u nether, una tola d'incantu o di i custruzzioni chì risisti à i splusioni.

In Favula, l'armi in ussidiana sò l'armi i più putenti innanzi à l'armi di maestru (è l'armi spiciali).

In Guild Wars, l'armatura d'ussidiana hè a più difficiuli à ottena è u fatu di pusseda la hè cunsidaratu com'è una distinzioni à parti intreia in u Panteonu di l'Alti fatti.

In a vigata Assassin's Creed, i placchi d'ussidiana furniscini l'energia par i tempii di a Prima Civiltà grazia à una tecnulugia scunnisciuta. Ùn hè micca fattu dirittamenti rifirimentu à l'ussidiana ma si pò ussirvà in Assassin's Creed III è Assassin's Creed IV: Black Flag 'ssi placchi d'ussidiana nera ghjacendu i ruvini di i tempii. Sò minziunati i placchi d'ussidiana in prechji artworks di i ghjochi.

In Call of Duty: Advanced Warfare, un'arma hè numinata BAL-27 Obsidian Steel.

In Terraria, i ghjucadori poni fabbricà l'ussidiana mittendu a lava in cuntattu incù l'acqua.

Noti[mudificà | edità a fonte]

  1. 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.
  2. Hervé Bertrand, Alivu Dequincey, Ussidiana / urlatura intustata : una ussidiana ùn hè micca una lava raffritata prestu.
  3. Ussidiana annantu à u situ di gemmologia Gemdat.
  4. Costa Laurent-Jacques, 2007, L'ussidiana, un tistimoniu di scambii in mari Tarraniu preistoricu, Edizioni Errance, Parighji.

Bibliugrafia[mudificà | edità a fonte]