Mediu Urienti

À prupositu di Wikipedia
U Mediu Urienti
A Kaaba, in a Mecca

L'esprissioni Mediu Urienti (o Mediu Oriente) indicheghja in l'usu cumunu a rigioni accupata da i Nazioni, da i Paesi è da i Stati di l'Asia sudu-uccidintali, partendu da punenti versu livanti: da a Turchia à u Pakistan, cumprindenti ancu i paesi arabi di a penisula araba, par mutivi giugrafichi, currispundenti a listessa rigioni idantificata com'è Vicinu Urienti. I sei principali gruppi linguistichi di l'aria sò u persianu, l'arabu, l'ebraicu, l'assiru, u curdu è u turcu.

Stati[mudificà | edità a fonte]

I Nazioni, i Paesi è i Stati, in ordini alfabeticu, chì facini parti di l'aria sò 19: Afganistanu, Arabia Saudita, Bareine, Cipru, Egittu, Emirati Àrabi Uniti, Giurdania, Iraccu, Iranu, Israeli, Kuwait, Libanu, Oman, Pacchistanu, Palestina, Qatar, Siria, Turchia, Yemen.

L'aria mediurientali pussedi scarsissimi risorzi idrichi.

Urighjina di u nomu[mudificà | edità a fonte]

Sturicamenti, l'esprissioni Mediu Urienti diriveghja da a suddivisioni amministrativa ch'è a Gran' Britagna avia uparatu par u mondu asiaticu chì dipindia da edda in periodu culuniali, ma si rifiriscia in urighjina à una rigioni diffarenti da quidda attuali: u cambiamentu di significatu hè duvutu à l'influenza americana. L'esprissioni Near East indicava infatti par u Foreign Office è u Ministeru di i Culonii u mondu arabu sottupostu à u duminiu ottumanu, da u Maroccu à a Turchia cumpresa, includendu ci a stessa Grecia chì di l'Imperu Ottumanu "vicinu-uriintali" facia tandu parti è chì divintò indipindenti solu in u 1820-21. L'esprissioni Middle East idantificava inveci l'aria (micca esclusivamenti islamica) ch da a Persia ghjunghjia finu à tuttu u sub-cuntinenti Indianu chì facia parti à l'ebbica di u so duminiu. L'esprissioni Far East si rifiriscia infini à l'aria chì si stindia ancu di più à l'Urienti. Un equivalenti di quissa, incù calchì diffarinziazioni minori, fù usatu ancu da a Francia chì imprudava (è sempri improda) currintamenti i tarmini Proche Orient, Moyen Orient è Extreme Orient. In Italia inveci una discreta cunfusioni incita à accumunà Vicinu Urienti à Mediu Urienti, incù una pridilizioni par st'ultima difinizioni, incù soprappusizioni chì sò duvuti essinzialamenti à una inadiquata catigurisazioni giu-pulitica di l'aria intreia par i carattaristichi di a storia culuniali Taliana. Firmeti infatti limitata à l'aria africana è ùn sintì alcuna nicissità d'individuà incù pricisioni burucratica parechji è disumugenii rigioni di u mondu, limitendu si par via di cunsiquenza à crià par Eritrea, Sumalia è, par brevi periodu, Abissinia, l'esprissioni "Africa Uriintali Taliana" chì, par rifiriscia si à u cumplessu di i duminii taliani d'oltrimari, includendu ci a Libia, si ricurria à a più simplici difinizioni di "Africa Taliana". A sprissioni "Mediu Urienti" hè quantunqua stata ricivuta è usata in u mondu arabu (à u-Sharq à u-awsat) chì frà altru ricorri assà più vulinteri à i tarmini "Màghreb" è "Màshreq" (rispittivamenti "Uccidenti" è "Urienti") par idantificà i paesi arabi nordafricani, incù l'esclusioni di l'Egittu da u quali, versu l'arii arabufoni più uriintali, s'usa par appuntu u tarmini Màshreq. A cunfusioni ùn si scontra micca inveci par l'arii "vicinu-uriintali" d'ità antica (pricidenti à a cunquista araba) par i quali hè stata aduttata oramai l'esprissioni accadimicamenti attistata di "Vicinu Urienti anticu".

Pupulazioni[mudificà | edità a fonte]

In u Mediu Urienti viviani molti populi, in maiuranza musulmani. I principali sò l'Arabi, i Turchi, l'Iraniani è i Curdi. L'Arabi sò urighjinarii di a penisula arabica, induva formani a maiò parti di a pupulazioni cusì com'è in Libanu è in Giurdania, in Iraccu è in Siria; molti Arabi viviani ancu in Israeli. Nonustanti l'Arabi fussini cunsidarati un unicu populu, trà eddi ci sò diffarenzi prufondi, chì à volti sò à l'urighjina di cunflitti. I Turchi, stabiliti si in sta rigioni in u Bassu Medievu, viviani in Turchia è in minuranza in l'isula di Cipru. Sò Turchi ancu l'Azeri (Iran è Azerbaigian). L'Iraniani sò i discindenti di i Persiani è sò u populu più numarosu in Iran; sò musulmani sciiti è micca sunniti. I Curdi viviani da tempi antichissimi in una vasta rigioni cumprindenti a Turchia sudu-uriintali, l'Iraccu sittintriunali, una parti di l'Iran uccidintali è parechji lembi in Siria. Sò oltri 30 milioni, ancu s'è i guverni di l'Iraccu, di a Turchia è di l'Iran ani à longu nigatu a so esistenza, difiniscendu li com'hè "Turchi di i muntagni". Sti guverni ani fattu una riprissioni feroci incù unu starminiu sistematicu di i civili, soprattuttu da parti di l'Iraccu. Vicinu à sti pupulazioni più numarosi ci ni sò altri ugualamenti impurtanti: l'Abrei, abitanti di a Palestina in l'ità antica, si sparguglietini in altri rigioni in u periodu di u duminiu rumanu (diaspora ebraica). Molti Ebrei vultetini in Palestina o sottu u duminiu inglesu o dopu a siconda guerra mundiali. Oghji l'immigrazioni d'Abrei in Israeli cuntinueghja, incuraghjita da u guvernu chì punta à rinfurzà a prisenza ebraica in a rigioni: l'Abrei israiliani pruvenini dunqua da i Paesi auropei, asiatichi è africani è formani un gruppu moltu eterugeneu, ancu s'è accumunatu da a riligioni israilitica. In sta rigioni viviani ancu da tempi antichi parechji populi cristiani: Armeni è Grechi. L'Armeni fundetini un regnu probbiu è funi dopu sottumissi da i Turchi ottumani. Erani numarosi in a Turchia uriintali finu à l'iniziu di u XX seculu, ma l'Ottumani, in u duminiu di a prima guerra mundiali, fecini un massacru sistematicu di l'Armeni. I Grechi si trovani solu in l'isula di Cipru, induva formani a maiuranza di a pupulazioni. Un tempu erani numarosi ancu in l'oghjinca Turchia, ma funi custretti à andà si ni dopu a prima guerra mundiali. In i zoni disertichi di a penisula arabica ci sò populi nomadi, ma in a maiò parti di a rigioni a pupulazioni vivi in paesi è in cità. Di solitu a pupulazioni urbana hè più numarosa di quidda rurali è tendi à aumintà par l'immigrazioni da i campagni. Parechji cità ani un'urighjina antichissima (Ghjerusalemma, Damasco è Baghdad, mentri altri sò moltu ricenti. Parechji cità subraneghjani u milionu d'abitanti è frà i cità principali ci sò Istanbul, in Turchia, Teheran, capitali di l'Iran, è U Cairu, in Egittu. A rigioni hè intarissata da varii finomini migratori: spustamenti da i paesi più povari versu i paesi pruduttori di pitroliu; emigrazioni versu l'Auropa (soprattuttu in Germania); spustamenti interni incausati da guerra è parsicuzioni; migrazioni d'Abrei versu Israeli.

Da veda[mudificà | edità a fonte]