Dialettu venachese

À prupositu di Wikipedia
Bandera di Venacu
Zona geografica induve si parla u dialettu venachese (Pieve di Venacu)
Pastore venachese à a fiera di u casgiu di Venacu
Dialetti di Corsica

U dialettu venachese (U Wènaghèse in a parlata lucale) hè una variante di a lingua corsa parlata in a Pieve di Venacu.

U dialettu venachese, dialettu cismuntanu[mudificà | edità a fonte]

U dialettu venachese face parte di u corsu supranu o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a Corsica. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di Cismonte, corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u tuscanu è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a lingua taliana.

U listessu testu in u dialettu venachese funeticu (U Wènaghèse)[mudificà | edità a fonte]

Prununcia : ž = j ; č = tch ; ã = an ; ć = tch, ma menu forte ; õ = on ; w = w.

"ž" è "j" si prununcianu di a listessa manera funeticamente, ma megliu usa "ž" per ùn fà micca cunfusione cù l'usu di a lettera "j" in e prununcie "chj" è "ghj".

"č" serve a simplificà in una sola lettera u sonu "tch".

U 'ialéttu wènaghèse fadže barte 'i u górsu subrãnu o subrãnaču, ancu chjamadu górsu čismuntincu, hè una wariante prinčibale 'i a lingua górsa rispettiwamente un termine per tutti i 'ialetti di u górsu chì sò parlàdi in u nordu è u dženću di a Górsiga. Per questu, si puwerìa dì ancu "górsu di u nordu (è di u dženću)". Asći dinuminaziõni è modi di scriwe sò cismuntìngu, cismuntãnu o cismontãnu, górsu di Džismonte, górsu dženću-settenćiunale/-settenćionale. Hè dériwàdu da u Duscãnu è hè a wariédà górsa chì stà a biù vidžina à a lingua daliãna.

Paesi parlendu u dialettu venachese[mudificà | edità a fonte]

Venacu[mudificà | edità a fonte]

Scrittu Venacu in corsu cismunticu è Venaco in talianu, si prununcia Wènagu in dialettu venachese.

Santu Petru di Venacu[mudificà | edità a fonte]

Scrittu Santu Petru di Venacu in corsu cismunticu è Santo Pietro di Venaco in talianu, si prununcia San Péću 'i Wènagu in dialettu venachese.

U Poghju di Venacu[mudificà | edità a fonte]

Scrittu U Poghju di Venacu in corsu cismunticu è Poggio di Venaco in talianu, si prununcia U Boghju 'i Wènagu in dialettu venachese.

A Casanova di Venacu[mudificà | edità a fonte]

Scrittu A Casanova in corsu cismunticu è Casanova in talianu, si prununcia A Gasanòa 'i Wènagu in dialettu venachese.

A Riventosa di Venacu[mudificà | edità a fonte]

Scrittu A Riventosa in corsu cismunticu è Riventosa in talianu, si prununcia A Riwentòsa 'i Wènagu in dialettu venachese.

Vucabulariu[mudificà | edità a fonte]

Vucabulariu basicu in Venachese[mudificà | edità a fonte]

Venachese Francese
à a saùde ! santé !
bonghjòrnu bonjour
awèdedži au-revoir
à dumãne ! à demain !
à wõna sèra ! bonne soirée !
à wõna notte ! bonne nuit !
amìgu ami
vradé frère
ti dèngu gàru je t'aime (adressé à un homme)
barlèmu u 'ialéttu nous parlons le dialecte
ghjè wõnu ! c'est bon !
mi štumàga ! ça me dégoûte !
à bréštu ! à bientôt !

Esempii di parolle in cismuntincu, venachese è francese[mudificà | edità a fonte]

Cismunticu Venachese Francese
a giuventù a 'iuventù la jeunesse
ghjunghje, ghjugne ghjunghje arriver, rejoindre
manghjà manghjà manger
zitellu zidéllu enfant
cavallu gavàllu cheval
pulastru bulàšću poulet
stella štélla étoile
trenu ćénu train
talianu daliãnu italien
piglià pi'à prendre
famiglia vamìa famille
maritu marìdu mari
castellu caštéllu château
funtana vuntãna fontaine
parlate barlàde vous parlez
pàrlanu bàrlanu ils parlent
bonu wõnu bon
bè/bend bien
isié oui
figliolu viòlu fils
muntagna muntãgna montagne
candela gandéla bougie
cunnosce gunnòsce connaître
Magnificu manghjìvigu magnifique
u mare u mare la mer
u pane u bãne le pain
u cane u gãne le chien

Tavulone di cumparazione di e lingue neulatine[mudificà | edità a fonte]

Latinu Francese Talianu Spagnolu Occitanicu Catalanu Sicilianu Portughese Rumenu Sardu Corsu Venachese
clave clef chiave llave clau clau chiavi chave cheie crae/crai chjave/chjavi chjàwe
noctem nuit notte noche nuèit/nuèch nit notti noite noapte notte/notti notte/notti notte
cantare chanter cantare cantar cantar cantar cantari cantar cânta cantare/cantai cantà gantà
capra chèvre capra cabra cabra, craba cabra crapa cabra capră craba capra, sgiotta/sciucca gabra, sciocca
lingua langue lingua lengua lenga' llengua lingua língua limbă limba/lìngua lingua lingua
platea place piazza plaza plaça plaça chiazza praça piaţă pratha/pratza piazza biàzza
pons pont ponte puente pònt pont ponti ponte punte/pod ponte/ponti ponte/ponti bònte
ecclesia église chiesa iglesia glèisa església cresia igreja biserică cheja/cresia ghjesgia/chjesa iéža
hospitalis hôpital ospedale hospital espital hospital spitali hospital spital ispidale/spidali spidale/spedale/uspidali/ospidale špidale
caseus, formaticum fromage formaggio, cacio queso formatge formatge caciu queijo brânză/caş casu furmagliu, casgiu vurmàghju, gàžu

Testi in Venachese[mudificà | edità a fonte]

Babbu Nošću[mudificà | edità a fonte]

Babbu nošću chì sì in gélu,

Ch'ellu sia santifigàdu u dò nome;

Ch'ellu wenga u dò règnu;

Ch'ella sia vatta a dò wuluntà,

In terra cum'è in gélu.

Dači oghjeghjornu u nošću bãne gutidiãnu;

È rimettidži i nošći dèbidi,

Cum'è no i rimettimu à i nošći debidòri;

Ùn či indudže micca in tentaziõne,

Ma francadži da u male.

Amme (è cusì sia).

Awe Marìa[mudificà | edità a fonte]

Awe Maria biéna 'i Grazia,

U Signore hè cun Boi,

Sìde wenedètta à mezu à dutte le 'õnne

Ed hè wenedèttu u vruttu

'i u wošću sènu, Ghjésù ;

Santa Maria, Maće 'i Diu,

Pregate per noi, pòweri peccadori,

Awale è à l'ora 'i a nošća morte.

Amme è cusì sia.