Vai al contenuto

Dialettu venachese

À prupositu di Wikipedia
Bandera di Venacu
Zona geografica induve si parla u dialettu venachese (Pieve di Venacu)
Pastore venachese à a fiera di u casgiu di Venacu
Dialetti di Corsica

U dialettu venachese (U Wènaghèse in a parlata lucale) hè una variante di a lingua corsa parlata in a Pieve di Venacu.

U dialettu venachese, dialettu cismuntanu

[mudificà | edità a fonte]

U dialettu venachese face parte di u corsu supranu o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a Corsica. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di Cismonte, corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u tuscanu è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a lingua taliana.

U listessu testu in u dialettu venachese funeticu (U Wènaghèse)

[mudificà | edità a fonte]

Prununcia : ž = j ; č = tch ; ã = an ; ć = tch, ma menu forte ; õ = on ; w = w.

"ž" è "j" si prununcianu di a listessa manera funeticamente, ma megliu usa "ž" per ùn fà micca cunfusione cù l'usu di a lettera "j" in e prununcie "chj" è "ghj".

"č" serve a simplificà in una sola lettera u sonu "tch".

U 'ialéttu wènaghèse fadže barte 'i u górsu subrãnu o subrãnaču, ancu chjamadu górsu čismuntincu, hè una wariante prinčibale 'i a lingua górsa rispettiwamente un termine per tutti i 'ialetti di u górsu chì sò parlàdi in u nordu è u dženću di a Górsiga. Per questu, si puwerìa dì ancu "górsu di u nordu (è di u dženću)". Asći dinuminaziõni è modi di scriwe sò cismuntìngu, cismuntãnu o cismontãnu, górsu di Džismonte, górsu dženću-settenćiunale/-settenćionale. Hè dériwàdu da u Duscãnu è hè a wariédà górsa chì stà a biù vidžina à a lingua daliãna.

Paesi parlendu u dialettu venachese

[mudificà | edità a fonte]

Scrittu Venacu in corsu cismunticu è Venaco in talianu, si prununcia Wènagu in dialettu venachese.

Scrittu Santu Petru di Venacu in corsu cismunticu è Santo Pietro di Venaco in talianu, si prununcia San Péću 'i Wènagu in dialettu venachese.

Scrittu U Poghju di Venacu in corsu cismunticu è Poggio di Venaco in talianu, si prununcia U Boghju 'i Wènagu in dialettu venachese.

Scrittu A Casanova in corsu cismunticu è Casanova in talianu, si prununcia A Gasanòa 'i Wènagu in dialettu venachese.

Scrittu A Riventosa in corsu cismunticu è Riventosa in talianu, si prununcia A Riwentòsa 'i Wènagu in dialettu venachese.

Vucabulariu

[mudificà | edità a fonte]

Vucabulariu basicu in Venachese

[mudificà | edità a fonte]
VenacheseFrancese
à a saùde !santé !
bonghjòrnubonjour
awèdedžiau-revoir
à dumãne !à demain !
à wõna sèra !bonne soirée !
à wõna notte !bonne nuit !
amìguami
vradéfrère
ti dèngu gàruje t'aime (adressé à un homme)
barlèmu u 'ialéttunous parlons le dialecte
ghjè wõnu !c'est bon !
mi štumàga !ça me dégoûte !
à bréštu !à bientôt !

Esempii di parolle in cismuntincu, venachese è francese

[mudificà | edità a fonte]
CismunticuVenacheseFrancese
a giuventùa 'iuventùla jeunesse
ghjunghje, ghjugneghjunghjearriver, rejoindre
manghjàmanghjàmanger
zitelluzidélluenfant
cavallugavàllucheval
pulastrubulàšćupoulet
stellaštéllaétoile
trenućénutrain
talianudaliãnuitalien
pigliàpi'àprendre
famigliavamìafamille
maritumarìdumari
castellucaštélluchâteau
funtanavuntãnafontaine
parlatebarlàdevous parlez
pàrlanubàrlanuils parlent
bonuwõnubon
bè/bendbien
isiéoui
figlioluviòlufils
muntagnamuntãgnamontagne
candelagandélabougie
cunnoscegunnòsceconnaître
Magnificumanghjìvigumagnifique
u mareu marela mer
u paneu bãnele pain
u caneu gãnele chien

Tavulone di cumparazione di e lingue neulatine

[mudificà | edità a fonte]
LatinuFranceseTalianuSpagnoluOccitanicuCatalanuSicilianuPortugheseRumenuSarduCorsuVenachese
clave clef chiave llave clau clau chiavi chave cheie crae/crai chjave/chjavi chjàwe
noctem nuit notte noche nuèit/nuèch nit notti noite noapte notte/notti notte/notti notte
cantare chanter cantare cantar cantar cantar cantari cantar cânta cantare/cantai cantà gantà
capra chèvre capra cabra cabra, craba cabra crapa cabra capră craba capra, sgiotta/sciucca gabra, sciocca
lingua langue lingua lengua lenga' llengua lingua língua limbă limba/lìngua lingua lingua
platea place piazza plaza plaça plaça chiazza praça piaţă pratha/pratza piazza biàzza
pons pont ponte puente pònt pont ponti ponte punte/pod ponte/ponti ponte/ponti bònte
ecclesia église chiesa iglesia glèisa església cresia igreja biserică cheja/cresia ghjesgia/chjesa iéža
hospitalis hôpital ospedale hospital espital hospital spitali hospital spital ispidale/spidali spidale/spedale/uspidali/ospidale špidale
caseus, formaticum fromage formaggio, cacio queso formatge formatge caciu queijo brânză/caş casu furmagliu, casgiu vurmàghju, gàžu

Testi in Venachese

[mudificà | edità a fonte]

Babbu Nošću

[mudificà | edità a fonte]

Babbu nošću chì sì in gélu,

Ch'ellu sia santifigàdu u dò nome;

Ch'ellu wenga u dò règnu;

Ch'ella sia vatta a dò wuluntà,

In terra cum'è in gélu.

Dači oghjeghjornu u nošću bãne gutidiãnu;

È rimettidži i nošći dèbidi,

Cum'è no i rimettimu à i nošći debidòri;

Ùn či indudže micca in tentaziõne,

Ma francadži da u male.

Amme (è cusì sia).

Awe Maria biéna 'i Grazia,

U Signore hè cun Boi,

Sìde wenedètta à mezu à dutte le 'õnne

Ed hè wenedèttu u vruttu

'i u wošću sènu, Ghjésù ;

Santa Maria, Maće 'i Diu,

Pregate per noi, pòweri peccadori,

Awale è à l'ora 'i a nošća morte.

Amme è cusì sia.