Nova Caledonia

À prupositu di Wikipedia


A Nova Calidonia (o Nova Caledonia) (in francese: Nouvelle-Calédonie) hè una cullettività francese d'oltrimari particulari, situata in l'Uceanu Pacificu suduccidintali. U so capilocu hè Nouméa. I so abitanti sò chjamati Neucaliduniani.

Storia[mudificà | edità a fonte]

Dui guerrieri kanacchi, in circa 1880

Ughjettu di litica frà Gran' Britagna è Francia duranti a prima mità di u XIX seculu, l'isula divintò pussidimentu francesu in 1853. Sirvì da culonia penali par quattru dicennii à parta da u 1864.

A vita pulitica hè cumplicata da u fattu chì a pupulazioni indigena Milanesiana, a cumunità Kanak, hè avali una minuranza (44%) à causa di u diclinu di a pupulazioni è di l'immigrazioni sottu u duminiu francesu. U restu di a pupulazioni hè cumpostu da i discindenti di i dipurtati francesi, cunnisciuti com'è caldoches, è da una piccula minuranza estu-asiatica.
Di a Nova Calidonia facini parti ancu l'Isuli Loyauté (Marè, Lifou, Ouvea, Tiga, Mouli è Faiava) è l'Isula di i Pini.

A rivindicazioni di l'indipindenza da parti di u "Front de Liberation Nationale Kanak Socialiste (FLNKS)" principiò in u 1985. U FLNKS (vidatu da Jean Marie Tjibaou, assassinatu in u 1989) dumandava a criazioni di un statu, chjamatu 'Kanaky'.

L'agitazioni purtò à una crescita di l'autunumia incù l'Accordi di Matignon di 1988 è l'Accordu di Noumea di 1998. Un referendum par l'indipindenza si tinarà prima di 2014.

Pusizioni[mudificà | edità a fonte]

È situata à circa 1500 km à livanti di a costa australiana, in a zona sudu-uccidintali di l'Uceanu Pacificu.[1]

Pupulazioni[mudificà | edità a fonte]

In 2010 si stima chì a pupulazioni aghji raghjuntu i 253.743 abitanti. Bona parti di eddi stà in u capilocu Nouméa (in 2007 l'agglumeratu urbanu cuntava circa 156.000 abitanti).[1] I principali gruppi etnichi sò dui: quiddu milanesianu (45,1% di a pupulazioni) è quiddu auropeu (34,1%). Esistini altri minuranzi trà i quali quidda pulinesiana (11,6%) è quidda indunesiana (2,5%).[1]

Riligioni[1][mudificà | edità a fonte]

A pupulazioni hè in maiò parti cristiana (u 54% di a pupulazioni hè cattolica, u 14% prutistanti è u 2,1% di altri cunfissioni cristiani). A parti ristanti di a pupulazioni hè liata à altri riligioni (27%) è à l'Islamu (2,7%).

Lingua[mudificà | edità a fonte]

A lingua ufficiali di u paesi hè u francesu, è à tempu à quist'ultimu sò prutetti altri lingui à liveddu naziunali: u kanaccu affirenti à l'aria austrunesiana chì hà subitu molti influssi lessicali è funetichi da l'indunisianu rindendu si simili à quiddu. À u liveddu turisticu, cummirciali è insignatu puri in i scoli hè parlatu ancu l'inglesu com'è in u restu di u mondu; sta lingua hà suscitatu moltu intaressu in u paesi data a grandi vicinanza incù l'Australia.

Ecunumia è Cumunicazioni[1][mudificà | edità a fonte]

L'attività ecunomica di maiò rilievu hè l'estrazzioni è l'elaburazioni di u nicheli. In 2010 di stu metallu ni sò stati estratti 138.000 tonni. In u 2009 in u Paesi si sò cuntati 99.000 intrati è un tutali di 141 milioni di dullari di intrati grazia à u turisimu, un'antru sittori ecunomicu impurtantu. Par quantu riguarda u sittori primariu, in u stessu annu sò stati cultivati 2.600 tonni di granonu è 16.500 di noci di coccu; inoltri sò stati cuntati 90.000 buini, 37.000 suini, 12.000 equini è 600.000 vulatili. Infini, sò stati ricavati 16.618 metri cubi di lignamu è 5.742 tonni di pesci. A reta stradali si stendi par 4.926 km. In u capilocu, oltri à u portu più impurtanti di l'isula, si trova un aeruportu. Circa 3 parsoni annantu à 10 ani accessu à internet.

Arti[mudificà | edità a fonte]

L'arti principali hè a scultura, imprudata com'è urnamentu par i capanni à tettu conicu. Si creani pilastri antrupumorfi alti ancu un metru è mezu è u tettu hè impriziusitu da figuri di antinati oppuri dicurazioni astratti. Numarosu è variatu hè u numaru di mascari, esibiti duranti i festi. Particulari sò i picculi "testi-muneta" chì dicorani i scettri di cirimonia.[2]

A bandera[mudificà | edità a fonte]

Bandera di u muvimentu par l'indipindenza (FLNKS)

Di lugliu 2010 à u triculori francesu hè statu ufficialamenti affiancatu un' insegna [3] cuncipita da u Fronti di Libarazioni Naziunali Kanaccu è Sucialistu (FLNKS), un partitu puliticu chì lotta par l'indipindenza di l'isula.

Sta bandera fù aduttata da u partitu in u 1980 è hè cumposta di trè fasci orizuntali di uguali diminsioni. Da testa à fondu i culori sò u turchinu (Pantone 286c), rossu (Pantone 032c) è verdi (Pantone 347c) incù a prisenza di un chjerchju di culori giaddu (Pantone 102c) chì a lunghezza di u so diamitru hè dui terzi di l'altezza di a bandera è spustatu versu u latu di u pinnonu. U chjerchju hè burdatu di neru è à u so internu ci hè un disegnu di listessu culori.

U turchinu simbulizeghja u celi è soprattuttu l'uceanu chì circonda l'isula. U rossu rapprisenta u sangui virsatu da i kanacchii duranti a so lotta par l'indipindenza, u sucialisimu è l'unità. U verdi simbulizeghja infini a terra è, par estinsioni, l'antinati sippidditi sottu ad edda.

U discu giaddu rapprisenta u soli mentri u disegnu à u so internu hè una flèche faitière, un tipu di freccia chì adorna i tetti di i casi di u postu, totem di l'antichi paesi kanacchi.

Omunimia[mudificà | edità a fonte]

Una culonia britannica in u Nordu America chjamata Nova Calidonia s'unì à l'Isula di Vancouver par furmà a culonia di a Culumbia Britannica, chì s'unì dopu à a Cunfiderazioni Canadesa è divintò una pruvincia di u Canada. U terminu Calidonia hè u nomu latinu chì definia anticamenti l'attuali Scozia.

Amministrazioni[1][mudificà | edità a fonte]

A Nova Calidonia hè dutata di un statutu spiciali, diffarenti da quiddu di l'altri prubità stratarrituriali francesi. Hè amministrata da un Altu Cummissariu. À u liveddu tarrituriali, u Guvernu hè asercitatu da un Cungressu furmatu da i cumpunenti di l'assemblei pruvinciali, par un tutali di 54 membri. I trè assemblei pruvinciali sò aletti à u suffraghju univirsali ogni 5 anni. In u Parlamentu francesu a Nova Calidonia hè ripprisintata da un sinatori è dui diputati.

Suddivisioni amministrativa[mudificà | edità a fonte]

A Nova Calidonia hè suddivisa in 3 pruvinci è 33 cumuni.

Suddivisioni amministrativi di a Nova Calidonia
Legenda

Orange Pruvincia Sudu
1. Thio
2. Yaté
3. Îi des Pins
4. Mont-Dore
5. Nouméa
6. Dumbéa
7. Païta
8. Boulouparis
9. A Foa
10. Sarraméa
11. Farino
12. Moindou
13. Bourail
14. Poya (parti sudu)

Vert Pruvincia Nordu
14. Poya (parti nordu)
15. Pouembout
16. Koné
17. Voh
18. Kaala-Gomen
19. Koumac
20. Poum
21. Îles Belep
22. Ouégoa
23. Pouébo
24. Hienghène
25. Touho
26. Poindimié
27. Ponérihouen
28. Houaïlou
29. Kouaoua
30. Canala


Litichi internaziunali[mudificà | edità a fonte]

L'isuli Matthew è Hunter sò in litica trà Francia è Vanuatu.

Gallaria futugrafica[mudificà | edità a fonte]

Noti[mudificà | edità a fonte]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Calendario Atlanti De Agostini 2012, op. cit.
  2. Gabriel Mandel, Arti Etnica, Mondadori, Milanu, 2001, pag.114
  3. "[missing title]". Errore Lua: bad argument #2 to 'formatDate': invalid timestamp 'ghjennaghju'.. Check date values in: |date= (help)

Liami esterni[mudificà | edità a fonte]

Fonti[mudificà | edità a fonte]

'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana.