Vincent van Gogh

À prupositu di Wikipedia
Autoritrattu di van Gogh

Vincent Willem van Gogh (prununciatu in ulandesu : /ˈvɪnsɛnt ˈʋɪləm vɑŋ ˈɣɔx/), natu u 30 di marzu 1853 à Groot-Zundert, à i Paesi Bassi, è mortu u 29 di lugliu 1890 à Auvers-sur-Oise, in Francia, hè un pittori è disignadori ulandesu.[1] A so opara piena di naturalisimu, ispirata da l'impressiunisimu è u puntinisimu, annuncia u fauvisimu è l'esprissiunisimu.

Van Gogh cresci in senu à una famiglia di l'anziana burghesia. Prova prima à fà carriera com'è marcanti d'arti ind'è Goupil Cie. Eppuri, ricusendu di veda l'arti com'è una marcanzia, hè lucinziatu. Aspira tandu à divintà pastori, ma fiasca à l'asamini di tiulugia. À l'approcciu di 1880, si ghjira versu a pittura. Mentri 'ssi anni, chetta i Paesi Bassi par a Belgica, po si stabilisci in Francia. Vincenzu splura a pittura è u disegnu à tempu in autudidattu è suvitendu i corsi. Passiunatu, ùn cessa di arricchiscia a so cultura pitturali : analizeghja u travagliu di i pittori di l'ebbica, visiteghja i musei è i gallarii d'arti, scambia l'idei incù i so amichi pittori, studieghja i stampi giappunesi, l'incisioni inglesi, è cetara. A so pittura rispechja i so ricerchi è a stesa di i so cunniscenzi artistichi. Eppuri, a so vita hè puntighjata di crisi chì svelani a so instabulità mintali. Una d'eddi pruvucheghja u so suicidiu, à l'ità di 37 anni.

L'abundanti currispundenza di Van Gogh parmetti di capiscia lu megliu. Hè custituita di più di 800 lettari scritti à a so famiglia è à i so amichi, frà i quali 652 inviati à u so frateddu "Theo", incù quali eddu intratteni una rilazioni sustinuta tantu annantu à u pianu parsunali ch'è prufissiunali.

L'opara di Van Gogh hè cumposta da più di 2000 teli è disegni datendu par u più di l'anni 1880. Faci ecu à u mezu artisticu auropeu di a fini di u XIXu seculu. Hè influinzatu da i so amichi pittori, in particulari Anthon van Rappard, Émile Bernard è Paul Gauguin. Scambia dinò i punti di vista incù u so frateddu Theo, un marcanti d'arti cunnisciutu. Ammira Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve è Eugène Delacroix, tuttu ispirendu si di Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgard Degas è Paul Signac.

Pocu cunnisciutu in l'anni 1890, Van Gogh ùn hè statu rimarcatu ch'è da un picculu numaru d'autori è di pittori in Francia, à i Paesi Bassi, in Belgica è à u Danimarca. Eppuri, in l'anni 1930, i so opari attirani 120000 parsoni à un'espusizioni di u Museum of Modern Art, à New York. Hè oghji cunsidaratu com'è unu di i più grandi artisti di tutti i tempi.

Biugrafia[mudificà | edità a fonte]

Famiglia[mudificà | edità a fonte]

A famiglia di Vincenzu van Gogh
Insù : u so babbu Theodorus van Gogh è a so mamma Anna Cornelia van Gogh (nata Carbentus)
Inghjò : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba è Cornelis Vincent.

A famiglia Van Gogh, di anziana burghesia, hè dighjà nutevuli à i XVIu è XVIIu seculi. U statu di pastori in riligioni hè una tradizioni famigliali, com'è ancu u cummerciu di l'arti. U missiavu di Vincenzu (1789 - 1874) hà, par indittu, suvitatu i corsi à a facultà di tiulugia à l'università di Leyde insin'à 1811. Trè di i so figlioli sò divintati marcanti d'arti.

Vincenzu Willem Van Gogh nasci u 30 di marzu 1853 à Groot-Zundert, un paesi vicinu à Breda in u punenti di u Brabant-Septentrional, in u sudu di i Paesi Bassi. A so mamma avia missu à u mondu un ziteddu natu mortu, u 30 di marzu 1852 : Vincent Willem I, ch'eddu ni purtarà u nomu. Hè u figliolu maiò di Theodorus van Gogh, pastori di a Ghjesgia rifurmata à Groot-Zundert dapoi 1849, è d'Anna Cornelia, nata Carbentus, figliola di un liadori di a corti di u Ducatu di Brabant. I so parenti addivarani sei ziteddi : Vincenzu, Anna Cornelia (1855 - 1930), Tiadoru (" Théo "), Elisabetha Huberta (" Liss ", 1859-1936), Willemina Jacoba (" Wil " o " Wilkie ", 1862-1941) è Cornelis Vincent (" Cor ", 1867-1900).

U so babbu Theodorus conta deci frateddi è sureddi. Parechji zii paterni ghjucarani un rollu ditarminanti in a vita di Vincenzu. Hendrik Vincent van Gogh, " Hein ", hè marcanti d'arti à Bruxelles. Johannes van Gogh (di), " Jan ", hè amiragliu è ricevi Vincenzu ind'è eddu à Amsterdam mentri più di un annu. Cornelis Marinus van Gogh, " Cor ", hè dinò marcanti d'arti. U so cumpari Vincent van Gogh, " Centu ", s'hè assuciatu à a catena di gallarii di l'editori d'arti parighjinu Goupil Cie.

Ghjuvantù[mudificà | edità a fonte]

1853 - 1869[mudificà | edità a fonte]

A famiglia di Van Gogh t'hà una vita simplicia. L'ambianza laburiosa di u fuculaghju parintali marca prufundamenti u ghjovanu Vincenzu, chì hè un ziteddu seriu, zittu è pinsosu.

Di ghjinnaghju 1861, Vincenzu Van Gogh entri à a scola di Zundert, chì u so effettivu hè di dui centu elevi Hè cacciatu di a scola è, à a fini di annu 1861, Anna Birnie (1844-1917) 3 hè impiigata com'è istitutrici par dà i corsi à Vincenzu è à a so suredda, Anna. Li insegna, frà altru, u disegnu. U 1ima uttrovi 1864, parti par l'internatu di Jan Provily à Zevenbergen, una cità culligata à a cumuna di Moerdijk à trenta chilomitri da ind'è eddu. Ci ampara u francesu, l'inglesu è u tedescu. Ci rializeghja dinò i so primi pruvaturi di disegnu. U 15 di sittembri 1866, entri à u culleghju Guglielmu II, à Tilbourg. U so prufissori di disegnu era u pittori Constant Cornelis Huijsmans à u culleghju Willem II. Vincenzu vivi difficiulamenti 'ssa luntananza. Di marzu 1868, chetta in furia u stabilimentu è si ni volta ind'è i so parenti à Zundert.

1869 - 1878[mudificà | edità a fonte]

Vincenzu van Gogh à l'ità di 18 anni
Theodorus van Gogh à l'ità di 21 anni

U 30 di lugliu 1869, à l'ità di 16 anni, Vincenzu chetta a casa familiali par divintà lavuranti ind'è Goupil Cie à La Haye, filiali fundata da u so ziu Hein. 'Ssa impresa internaziunali chì vendi i dipinti, i disegni è i ripruduzioni, hè tandu dirighjita da Hermanus Tersteeg, à u quali l'artistu purtava un grandi rispettu. In u 1871, u so babbu hè mutatu à Helvoirt. Vincenzu ci passa i so vacanzi in u 1872, prima di renda visita à Theo, à Bruxelles.

Dopu à a so furmazioni in amparera, hè ingaghjatu ind'è Goupil Cie. Di ghjugnu 1873, Adolfu Goupil l'invia in a succursali di Londra incù l'accordu di u so ziu Cent. Siont'è a futura donna di Theo, Johanna Bonger ditta " Jo ", hè u più periudu filici di a so vita. Riesci è, à 20 anni, vinci più ch'è u so babbu. Casca amurosu d'Eugénie LoyerDiff, a figliola di a so prubitaria à Brixton, ma quandu eddu li svela i so sintimenti, edda li palesa ch'è s'hè dighjà sicritamenti prummissa incù u pighjunanti pricidenti. Van Gogh s'isuleghja di di più. À listessa ebbica, sviluppa un firventi intaressu par a riligioni. U so zelu riligiosu piglia certi prupurzioni chì inchetani a so famiglia. U 12 di nuvembri 1873, Theo hè mutatu à a succursali di La Haye da u so ziu Cent.

U so babbu è u so ziu inviani Vincenzu in Parighji à mezu maghju 1875, à u sediu principali di Goupil Cie à u 9 carrughju Chaptal. Affesu di veda l'arti trattatu com'è un pruduttu è una ropa, ni parla à certi clienti, ciò chì pruvucheghja u so rinviu u 1ima aprili 1876. Frà tantu, a famiglia Van Gogh s'hè cullucata à Etten, paesi di u Brabant Sitttentriunali.

Van Gogh si senti tandu una vucazioni spirituali è riligiosa. Volta in Inghilterra induva, mentri calchì tempu, travaglia in modu benivulenti, prima com'è prufissori suppleenti in un picculu internatu chì dà annantu à u portu di Ramsgate, induva eddu hè ingaghjatu. Disegna uni pochi di abbozzi di a cità. À u so frateddu Theo, scrivi : " À Londra, mi socu à spessu arristatu par disignà annantu à i spondi di a Tamisa vultendu da Southampton Street a sera, è quissa ùn sbuccava annantu à nienti ; ci saria vulsutu ch'è calchissia mi spieghi a pruspittiva. " Com'è a scola devi più dopu cullucà si à Isleworth in u Middlesex, Van Gogh dicidi d'andà ci. Ma u scasamentu ùn hà finalmenti micca locu. Ferma sopr'à locu, diventa un firventi animadori metudistu è voli " pridicà u Vanghjeliu dapartuttu ". À a fini di uttrovi 1876, prununcia u so prima sirmonu à a Wesleyan Methodist Church à Richmond. Di nuvembri, hè ingaghjatu com'è assistenti à a Congregational Church di Turnham Green.

In Natali 1876, volta ind'è i so parenti. A so famiglia l'incita tandu à travaglià in una libraria di Dordrecht à i Paesi Bassi mentri uni pochi di mesa. Eppuri, ùn ci hè micca felici. Passa a maiò parti di u so tempu in u daretu di a butteca di u magazenu à disignà o à traducia i passaghji di a Bibbia in inglesu, in francesu è in tedescu. I so lettari cumportani di di più testi riligiosi. U so cumpagnu di camara di l'ebbica, un ghjovanu prufissori chjamatu Görlitz, spiigarà più tardi ch'è Van Gogh manghja pocu : " ùn manghjava micca carri, ghjustu un picculu pezzu a dumenica, è solu dopu chì u nosciu prubitariu ebbi lungamenti insistutu. Quattru poma incù una stamparedda di salsa è una buccunata di ligumi custituisci a so cena. "

Sustinendu lu in u so desideriu di divintà pastori in riligioni, a so famiglia l'invia di maghju 1877 à Amsterdam, induva eddu sughjorna ind'è u so ziu Jan, chì hè amiragliu. Vincenzu si pripara par l'università è studieghja a tiulugia incù u so ziu Johannes Stricker, tiolugu rispittatu. Fiasca à i so asamini. Chetta tandu u dumiciliu di u so ziu Jan, di lugliu 1878, par vultà in casa familiali à Etten. Suvita i corsu mentri trè mesa à a scola prutistanti di Laeken, vicinu à Bruxelles, ma fiasca di novu è abbanduneghja i so studii par divintà pridicatori laicu. À u principiu da dicembri di u 1878, otteni una missioni d'evanghjelistu in Belgica, vicinu à i minadori di carbonu di u Borinage, in a rigioni di Mons. Ci diventa un pridicatori sulidariu di i lotti contru à u patrunatu ma hà ghjà fattu a so amparera pitturali chì hà visitatu tutti i grandi musei di i cità impurtanti ch'è eddu hà attravirsati quandu eddu travagliava ind'è Goupil Cie.

1879 - 1880[mudificà | edità a fonte]

Vincenzu van Gogh (1878 - 1879), Wasmes, a casa di u panitteri Denis, angulu di u carrughju di u Petit-Wasmes è di u carrughju Wilson.
A casa ind'eddu hà sughjurnatu Vincenzu van Gogh à Cuesmes (Belgica), in u 1878.

A so travirsata di u Borinage in Belgica cumencia à Pâturages (oghji in a cumuna di Colfontaine) in u 1878. Ci hè accoltu da un evanghjelistu chì u stalla ind'è un cultivatori à Wasmes. Assà in freccia, cunsidareghja 'ssa casa troppu lussuosa è, d'aostu, parti par Cuesmes par allughjà ind'è un antru evanghjelistu. Suvitendu in tuttu i so cunvinzioni, Van Gogh dicidi di campà com'è quiddi vicinu à i quali eddu pridicheghja, spartendu i so difficultà, sinu à dorma annantu à a paglia in una piccula capanna.

Cunsacra tuttu à i minadori è à a so famiglia. Và ancu sinu à falà in un pozzu di minera di a Minera di carbonu di Marcasse, à 700 metri di prufundità. À u mumentu di un colpu di grisù, salva un minadori. Ma i so attività di pastori uvrieri ùn tardani micca à essa disappruvati, ciò chì l'affendi. Accusatu di essa un capifila, hè custrintu di abbandunà a missioni - suspesa da u cumitatu di evanghjilisazioni - ch'è s'era data. Ni riteni l'imaghjina di a miseria umana chì apparisciarà in una parti di a so opara. Dopu à 'ssi avvinimenti, si culloca à Bruxelles po riveni brivamenti à Cuesmes, induv'eddu si stalla in una casa. Ma, sottu à a prissioni di i so parenti, si ni volta à Etten. Ci ferma dislaziatu, insin'à marzu 1880, ciò chì dà u pinseri di di più a so famiglia. Vincenzu è Theo si disputani riguardu à u so avvena : 'ssi tinsioni i privani di cumunicazioni mentri vicinu à un annu.

Di più, un gravi cunflittu scoppia trà Vincenzu è u so babbu, quist'ultimu andendu sinu à si rinsignà par fà ammetta u so figliolu à l'asiliu di Geel. Scappa di novu è si rifughja à Cuesmes, induva eddu alloghja insin'à uttrovi 1880 ind'è un minadori. In u frattempu, Theo otteni un impiegu stabuli ind'è Goupil Cie in Parighji.

Maturità[mudificà | edità a fonte]

Van Gogh aghjunghji a so maturità à l'attimu ind'eddu cumencia a so carriera d'artistu. S'intaressa di di più à i so prossimi è à i sceni cutidiani ch'è eddu cumencia à ripprisintà in l'abbozzi à a minera di piombu, à u carbunceddu o à u criò. D'uttrovi 1880, parti à Bruxelles è, u 15 di nuvembri 1880, s'iscrivi à l'Accademia reali di i Beddi Arti annantu à i cunsigli di u pittori Willem Roelofs. Hà l'uccasioni di travaglià à l'atteddu di u pittori Anthon van Rappard, in u carrughju Traversière. U 1ima frivaghju 1881, Theo hè numinatu gerenti di a succursali di Goupil Cie annantu à u viali Montmartre. Dicidi tandu di sottuvena à i bisogni di u so frateddu. Vincenzu hè guasgi annosu di 28 anni.

À a fini di aprili 1881, Van Gogh riveni in a casa familiali è ci ferma insinu à Natali. Cunsacra par u più u so tempu à a littura è à i studii di i figuri. D'istatina, casca innamuratu di Kee Vos, a figliola di u so ziu Stricker. Malgradu u ricusu chjaru di Kee, veduva di pocu, Vincenzu insisti, criendu un'atmusfera di di più tesa in a so famiglia.

La Haye[mudificà | edità a fonte]

Sorrow, 1882, mina di piombu, lavis, 45, 5 x 29, 5 cm, cullizzioni privata (F929/JH129).

Sorrow, 1882, minera di piombu, lavis, 45, 5 x 29, 5 cm, cullizzioni privata (F929/JH129). In seguitu à una viulenti disputa incù u so babbu, parti par La Haye, induv'eddu si stalla in un picculu atteddu. Ci ricevi i lizzioni di pittura di u so cucinu par allianza, Anton Mauve (sposu di a so cucina carnali Ariëtte Carbentus), praticheghja tandu par u più l'acquareddu è studieghja a pruspittiva.

Di ghjinnaghju 1881, Van Gogh scontra un'anziana prustituta, Soiu Hoornik, chì cumencia à fà da mudeddu par eddu. Di branu 1882, u so ziu Cornelis Marinus, prubitariu di una gallaria d'arti numata à Amsterdam, li cummanda i disegni di La Haye. U travagliu ùn s'avvera micca à l'altezza di i spiranzi di u so ziu, chì li passa parò una siconda cummanda. Bench'è eddu li aghji discrittu in dittagliu ciò ch'è eddu aspittava di eddu, hè di novu dilusu. Di ghjugnu 1882, un'uspitalisazioni liata à una malatia veneriana li parmetti di ricuncilià si incù i so parenti.

À a so isciuta, si stalla in un più grandi atteddu incù Soiu Hoornik è i so dui ziteddi. Hè in cori di l'istati 1882 ch'eddu principia a pittura à l'oliu. 'Ssu periudu di a so vita parmetti di cunsacrà si à u so arti. Sparti i so riflissioni annantu à pittori ch'è eddu ammira com'è Daumier o Jean-François Millet ch'eddu ni cunnosci bè l'opari. Faci numarosi dipinti è disegni siont'è diffarenti tecnichi. Manda i so opari à Theo è scrivi à Anthon van Rappard. À parta da u branu 1883, s'intaressa à cumpusizioni più elaburati, basati annantu à u disegnu. Assà pochi di 'ssi disegni ani sopravvivutu chì, mancanti di narbusità è di friscura siont'è Theo, sarani distrutti da Vincenzu.

I vinti mesa ch'è eddu passa à La Haye (trà 1882 è 1883) parini dicisivi par l'artistu, chì rializeghja a so vulintà di rompa incù i cunvinzioni murali di u so mezu suciali, è a so impussibilità à suvità un'esistenza nurmali. Numarosi litturi, Honoré de Balzac, Victor Hugo, Émile Zola o dinò Charles Dickens, venini à arricchiscia a so visioni di u mondu, è rinforzani i so cunvinzioni suciali. D'aostu 1883, cunsidareghja di parta in a pruvincia campagnola di a Drenthe par prufittà di i so paisaghji. A so rilazioni incù Sien Hoornik si compii tandu.

Drenthe[mudificà | edità a fonte]

Da sittembri à dicembri 1883, Vincenzu sughjorna in sulitariu in a pruvincia di Drenthe, in u nordu di i Paesi Bassi, ind'eddu s'accanisci à a so pittura. Hè u singulu rimediu ch'è eddu trova di fronti à un fondu sintimentu d'addisperu. Cambia abbastanza à spessu di lughjamentu è a sulitudina li pesa. U tempu pluviosu è i difficultà finanziarii di u so frateddu Theo u dicidini à riunghja a so famiglia stallata dapoi ghjugnu 1882 à Nuenen, in u Brabant Sittentriunali, in u prisbiteriu paternu.

Nuenen[mudificà | edità a fonte]

U Vechju Campanili di Nuenen ("U Cimiteriu campagnolu"), 1885, oliu annantu à tela, 65 x 80 cm, Amsterdam, museiu Van Gogh, Fundazioni Vincenzu van Gogh (F84/JH772).

Van Gogh prufitta di un picculu atteddu accunciatu à u so intentu in a casa famigliali. Ci rializeghja i serii di dipinti annantu à parechji temi, in particulari i tissidori. Hè à Nuenen ch'è u so talentu si svela difinitivamenti : di 'ssa ebbica datani i putenti studii à a petra nera di campagnoli à u travagliu, ma dinò calchì dui centu dipinti à a paletta bughja è à i colpi di spazzuletta sprissivi, chì cunfermani tandu u so talentu di disignadori è di pittori.

Vincenzu pruponi à Theo di ùn pagà li più a pinsioni ma piuttostu di scambià i so virsamenti contru à i so dipinti. Theo acquista cusì i dipinti ch'è eddu spera di venda. Vincenzu cuntinueghja à veda Van Rappard incù quali eddu pinghji. À 'ssu periudu, dà dinò i corsi di pittura à l'amatori. Po, di maghju 1884, affitta un atteddu più maiori ch'è quiddu ch'è eddu avia fin'à tandu.

Ritrattu di campagnolu, 1885, oliu annantu à tela, 39 x 30, 5 cm, Bruxelles, Musei reali di i Beddi Arti di Belgica.

Par a terza volta, Van Gogh s'innamora. Spezza una rilazioni incù a so vicina, Margot Begemann, ciò ch'è i so famigli rispittivi ùn apprizzeghjani micca. À mezu sittembri, Margot tenta di suicidà si. Passa u so periudu di cunvaliscenza à Utrecht. U 26 di marzu 1885, u babbu Van Gogh mori di una crisa cardiaca. Par via di i rilazioni difficiuli ch'è eddu intratteni incù a so vicinanza, a suredda di Vincenzu li cheri di chittà u prisbiteriu. Stà tandu in u so atteddu trà aprili è maghju 1885.

Quandu eddu hè dinò à Nuenen, travaglia annantu à una seria di pitturi chì devini dicurà a sala à manghjà di unu di i so amichi chì stà à Eindhoven. Van Gogh s'intaressa tandu à l'artisti rinumati di a scola di La Haye, com'è Théophile di Bock è Herman Johannes van der Weele. Si tratta di un gruppu d'artisti chì, trà 1860 è 1890, sò mori influinzati da a pittura rialista di a scola di Barbizon. Frà 'ssi artisti, Johan Hendrik Weissenbruch o Bernardu Blommers par indittu, sò citati in i lettari di Van Gogh à u mumentu di i so discussioni annantu à l'arti. Ùn esita micca nemmenu à fà i rimarchi annantu à Rembrandt è Frans Hals discutendu di i so opari.

À listessa ebbica, Émile Zola hè criticu d'arti. In u 1885, à l'attimu ind'eddu apparisci u so rumanzu Germinal, Van Gogh pinghji I Manghjadori di poma. Esponini tremindù a vita di a classa pupulari. Dopu à u so sughjornu à Nuenen, passendu di 'ssu rialisimu bughju à u culurisimu, Van Gogh piglia un nuveddu slanciu in a so pittura. A so paletta diventa più chjara è più culurita, mentri i so colpi di pinneddi divintani più netti.

Anvers[mudificà | edità a fonte]

À Anvers di novu, di nuvembri 1885, hè imprissiunatu da i pitturi di Rubens è scopri i stampi giappunesi, ch'eddu cumencia à cullizziunà in 'ssa cità. Hè dinò in a capitala fiamminga ch'è l'artistu inaugureghja a so famosa vigata d'auturitratti. Piglia parechji corsi di disegnu è rializeghja i studii di nudi. L'idea di riparta à Parighji li hè aggradevuli. Privedi ghjà di studià in l'atteddu di Fernand Cormon è allughjà si ind'è Theo par mutivi d'ecunumia. Di frivaghju 1886, sbarca dunqua in Parighji.

Parighji[mudificà | edità a fonte]

U Risturanti di a Pesciasirena à Asnières, 1887, oliu annantu à tela, 54 x 65 cm, Parighji, museiu d'Orsay (F 313 JH 1251).

À u principiu di u mesi da marzu di u 1886, Vincenzu riunghji u so frateddu Theo à Montmartre, incù a brama di infurmà si annantu à i nuvità di a pittura imprissiunista. À l'ebbica, Theo hè gerenti di a gallaria di Montmartre Boussod, Valadon & Cie (i succissori di Goupil Cie). Vincenzu ci diventa dinò l'amanti d'Agostina Segatori, gerenti taliana di u cabaret Au Tambourin, viali di Clichy. Sola a cunniscenza di u mezu artisticu parighjinu pò veramenti parmetta à Van Gogh di rinnuvà è di arricchiscia a so visioni. Quidda annu hè quiddu di l'ultima mostra imprissiunista ch'è Vincenzu scopri, è in 1887 devi avè locu a prima ritruspittiva di l'opara di Millet.

Un viali in u Giardinu di u Lussemburgu, 1886, oliu annantu à tela, 27 x 46 cm, Clark Art Institute.

Parighji si pripara tandu à accoglia parechji espusizioni : in più di u Salottu, ind'eddi sò esposti l'opari di Puvis di Chavannes, Van Gogh visiteghja i sali di a quinta mostra internaziunali à a gallaria Georges Petit, chì prisenta i teli d'Auguste Renoir è di Claude Monet. Quist'ultimi ùn aviani micca vulsutu participà à l'uttesima è ultima espusizioni di l'imprissiunisti, chì uffria u spittaculu di un gruppu sdrisgiutu, trà i difizzioni è i ghjunghjiticci, è apria i so porti à a nuvità di l'attimu, u neuimpressiunisimu, incù a tela di Georges Pierre Seurat, una dumenica dopumeziornu à l'Isula di a Grande Jatte.

In Parighji in l'anni 1886-1887, Van Gogh friquenta calchì tempu l'Accademia di u pittori Cormon, ind'eddu faci a cunniscenza di Henri di Toulouse-Lautrec, di Louis Anquetin, d'Émile Bernard è ancu di John Peter Russell. Quist'ultimu rializeghja u so ritrattu. Scontra dinò, par mezu di u so frateddu, guasgi tutti l'imprissiunisti, in particulari Georges Seurat è Camille Pissarro, è ancu Paul Gauguin. In a butteca di u babbu Tanguy, diventa l'amicu di Paul Signac. Sottu à l'influenza di i stampi giappunesi, i so cumpusizioni acquistani à pocu à pocu di più di libartà è d'asgiu, quandu inveci si prova à a tecnica di l'applattu culuritu. Pissarro l'inizia dinò à i tiurii nuveddi annantu à a luci è à u trattamentu divisiunistu di i toni. A paletta di l'artistu s'arricchisci tandu di culori vivi è a so tocca s'animeghja è si spezza, quissa grazia dinò à Signac incù quali eddu travaglia in u 1887.

Esaltatu da u firvori di u clima artisticu parighjinu, Van Gogh brusgia i tappi di u so rinnovu artisticu grazia à a friquintazioni di i più pittori anticunfurmisti di l'ebbica: si prova à u neuimpressiunisimu vicinu à Signac è Pissarro, inchiesta annantu à i prufundità psiculogichi di u ritrattu incù u so amicu Toulouse-Lautrec, hè infurmatu di manera prumaticcia di a sintesi di u "cloisonnisme" da i so cumpagni Louis Anquetin è Émile Bernard, è pò apprizzà i teli esotichi rializati da Gauguin in Martinica. Rigeneratu da 'ssa mudernità, hè prontu à rializà u so sonniu mediterraniu, in cerca di a luci abbagliacanti di a Pruvenza, chì faci risplenda i culori puri di a natura, studiati sin'à tandu in a so cullizzioni di stampi giappunesi. Hè un periudu assà fertili induva u so arti s'uriinteghja versu l'impressiunisimu, ma l'assenziu è a stanchezza aggravani u so statu mintali. U 19 di frivaghju 1888, chetta Parighji.

Arles[mudificà | edità a fonte]

A Casa giadda ("U Carrughju"), 1888, oliu annantu à tela, 72 x 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589).
A Camara da dorma, 1888, oliu annantu à tela, 72 x 90 cm, Amsterdam, museiu Van Gogh, Fundazioni Vincenzu van Gogh (F482/JH1608).

U 20 di frivaghju 1888, si stalla à Arles, in a vechja cità à l'internu di i rampali à l'albergu-risturanti Carrel, à u 30, carrughju di a Cavaddaria, à l'ebbica quartieri di i casi chjusi, incù com'è cumpagnu u pittori danesu Christian Mourier-Petersen. Affitta dinò una parti di a "casa giadda" par fà ni u so atteddu. Uni pochi di ghjorna dopu, alloghja à u Caffè di a Gara, 30, piazza Lamartine è si stalla dopu, à parta da u 17 di sittembri, in a Casa Giadda, situata ghjustu accantu, distrutta à u mumentu di u bumbardamentu alliatu d'Arles di u 25 di ghjugnu 1944.

Bench'eddu ghjunghjissi in a cità in tempu di nevi, una nuvedda pagina di a so opara s'apri incù a scuparta di a luci pruvinzali. Da u 22 di frivaghju 1888, principia a so pruduzzioni arlesiana : parcorri à pedi a rigioni è pinghji i paisaghji, i sceni di racolti è i ritratti. Invia sempri i so dipinti à Theo. Trè di i so primi dipinti sò prisintati à a 4a espusizioni annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti. D'aprili, Vincenzu scontra u pittori americanu Dodge MacKnight, chì stà à Fontvieille, un picculu paesi à u nordestu d'Arles. Da MacKnight, faci a cunniscenza di u pittori Eugène Boch, incù qualessu una rilazioni più fonda si sviluppa è ch'eddu ni faci u ritrattu.

À u principiu di u mesi da ghjugnu di u 1888, avendu ricivutu un bigliettu di 100 franchi di u so frateddu Theo, si rendi in dilighjenza à i Saintes-Maries-de la-Mer par un sughjornu di cinqui ghjorna. Ci pinghji a barca Amicizia è u paesi ragruppatu di tondu à a ghjesgia furtificata.

À Arles, l'idei più anziani annantu à l'arti è a pittura riappariscini, com'è fà i serii di dipinti. Di branu 1888, rializeghja cusì una seria annantu à i frutteti in fiorisi in i trittichi, è ancu una seria di ritratti com'è quiddi di a famiglia Roulin. A prima seria di i ghjirasoli data dinò di 'ssa ebbica. Frà tantu, cuntinueghja à scambià i lettari è i dipinti incù Émile Bernard è Paul Gauguin. Vincenzu chì stà in a casa giadda, sunnieghja difatti à una cumunità d'artisti uniscendu in modu fraternu i so spirienzi è i so ricerchi : Paul Gauguin veni à riunghja lu in 'ssu scopu u 23 di uttrovi 1888 è cumenciani à travaglià insemu, par indittu annantu à a seria di dipinti cunsacrati à l'Alyscamps. Ma i dui omini si sentini mali : a tinsioni è l'esaltazioni pirmanenti ch'edda implicheghja a so dimarchja criatrici sboccani annantu à una crisi.

U 23 di dicembri 1888, in seguitu à una disputa più viulenti ch'è l'altri incù Gauguin, Van Gogh hè ritruvatu in u so lettu incù l'arechji manca mozza. Parechji tiurii tentani di spiigà 'ss'incidenti. A tesa classica, sustinuta da u museiu Van Gogh d'Amsterdam siont'è a tistimunianza di Gauguin, spiega ch'è Van Gogh minaccia di un rasoghju Gauguin chì scappa, lascendu Van Gogh solu. In un accessu di diliriu, quiddu volta u rasoghju contru ad eddu stessu è si taglia l'arechji prima di andà à offra la à un'impiigata di u burdeddu vicinu (ma quidda, annosa di solu 16 anni, ùn pudia essa prustituta). Parechji diagnostichi pussibuli poni spiigà stu accessu di tuntia.

U ghjornu dopu di a so crisa, Van Gogh hè ammissu à u spidali è curatu da u duttori Rey chì ni pinghji u ritrattu. Theo, inchetu di a saluta di u so frateddu, veni à veda lu è volta in Parighji u ghjornu di Natali accumpagnatu di Gauguin. Eppuri, una pitizioni firmata da trenta parsoni cheri l'internamentu o l'espulsioni di Vincenzu van Gogh da Arles : li hè rimpruvaratu i ribugli à l'ordini publicu. U 7 di frivaghju, u duttori Delon cheri u so internamentu par "allucinazioni auditivi è visuali". U 27 di frivaghju, u cummissariu di pulizza d'Ornano cunchjudi in u so rapportu ch'è Van Gogh pudaria divintà priculosu par a sicurezza publica. Di marzu 1889, dopu à un periudu di rifiatu, pinghji frà altru Auturitrattu à l'arechji abbindata. Eppuri, in seguitu à nuveddi crisi, hè internatu d'uffiziu annantu à ordini di u merri à u spidali d'Arles. À mezu aprili, affitta un appartamentu à u duttori Rey in un antru quartieri d'Arles. U 18 di aprili 1889, Theo è Johanna Bonger si maritani à Amsterdam.

Mentri u so sughjornu à Arles, Vincenzu manteni u liamu incù l'universu artisticu parighjinu grazia à l'abundanti currispundenza ch'è eddu scambia incù u so frateddu Theo. Malgradu u fiascu di u so prugettu di stabiliscia un atteddu à Arles, ùn rinoncia micca à u dialogu incù i so amichi Émile Bernard è Gauguin. Quist'ultimu, dopu à u so sughjornu muvimintatu à Arles, accumpagna à traversu i so lettari a vita di Van Gogh insinu à a fini.

Saint-Rémy-de-Provence[mudificà | edità a fonte]

Camara di Vincenzu van Gogh à Saint-Paul-de-Mausole.

U 8 di maghju 1889, Vincenzu chetta Arles, avendu dicisu di entra in l'asiliu d'alienati Saint-Paul-de-Mausole ch'eddu dirighji u medicu Théophile Peyron, in Saint-Rémy-de-Provence. Ci ferma un annu, in cori di u quali eddu hà trè crisi impurtanti : a prima à mezu lugliu, a siconda di dicembri è l'ultima trà frivaghju è marzu 1890.

Malgradu u so gattivu statu di saluta, Van Gogh hè assà pruduttivu. Ùn hè ch'è mentri i so crisi di mattia ch'eddu ùn pinghji micca. In l'asiliu, una pezza à u parditerra li hè lasciata à usu di atteddu. Cuntinueghja à invià i so dipinti à Theo. Dui di i so opari facini parti di a quinta mostra annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti di Parighji. Unu di i primi dipinti di 'ssa ebbica hè l'Iris. I pitturi di 'ssu periudu sò à spessu carattarizati da i rimoddi è i spirali. À diversi periudi di a so vita, Van Gogh hà dinò pintu ciò ch'è eddu vidia di u so balconu, in particulari à a fini di a so vita incù una grandi vigata di pitturi di campi di granu ch'è eddu pudia ammirà da a camara ch'eddu accupava à l'asiliu di Saint-Rémy-de-Provence. Chetta l'asiliu u 19 di maghju 1890.

Malgradu u so gattivu statu di saluta, Van Gogh hè assà pruduttivu. Ùn hè ch'è mentri i so crisi di mattia ch'eddu ùn pinghji micca. In l'asiliu, una pezza à u parditerra li hè lasciata à usu di atteddu. Cuntinueghja à invià i so dipinti à Theo. Dui di i so opari facini parti di a quinta mostra annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti di Parighji. Unu di i primi dipinti di 'ssa ebbica hè l'Arba spada. I pitturi di 'ssu periudu sò à spessu carattarizati da i rimoddi è i spirali. À diversi periudi di a so vita, Van Gogh hà dinò pintu ciò ch'è eddu vidia di u so balconu, in particulari à a fini di a so vita incù una grandi vigata di pitturi di campi di granu ch'è eddu pudia ammirà da a camara ch'eddu accupava à l'asiliu di Saint-Rémy-de-Provence. Chetta l'asiliu u 19 di maghju 1890.

Theo scontra u duttori Paul Gachet annantu à i ricumandazioni di Pissarro. Theo incuraghjisci Vincenzu ad escia da u spidali psichiatricu è à renda si à Auvers-sur-Oise, induva eddu pudarà cunsultà u medicu ed essa vicinu à u so frateddu.

Van Gogh cumencia dinò à essa cunnisciutu. Di ghjinnaghju 1890, un articulu d'Albert Aurier in u Mercure de France sottulinia par a prima volta l'impurtanza di i so ricerchi. Un mesi più dopu, u pittori Anna Boch acquista unu di i so dipinti, A Vigna rossa par a somma di 400 franchi.

U 31 di ghjinnaghju 1890 nasci u picculu Vincenzu, figliolu di u so frateddu Theo. In i mesa pricidenti a vinuta à u mondu di 'ssu nipoti è chì Vincenzu ni hè u cumpari, scrivi à Theo senza mai minziunà u nomu di u ziteddu, numinendu lu " u chjucu ". Quandu u neunatu casca malatu senza gravità, Vincenzu ni risenti a tristizia è u scuraghjimentu.

Auvers-sur-Oise[mudificà | edità a fonte]

U Duttori Gachet, 1890, oliu annantu à tela, 66 x 57 cm, cullizzioni privata (F753/JH2007).

Dopu à avè fattu visita à Theo à Parighji, Van Gogh si stalla à Auvers-sur-Oise, situatu à una trintina di chilomitri à u nordupunenti di Parighji. 'Ssa cumuna rurali di u Vexin francesu era ghjà cunnisciuta in u mezu di i pittori, à l'iniziu da i paisaghjisti di a scola di Barbizon, po da l'imprissiunisti. Ci passa i 70 ultimi ghjorna di a so vita, da u 20 di maghju à u 29 di lugliu 1890. U duttori Paul Gachet hà prumissu di piglià cura di eddu à a dumanda di Theo. Gachet, amicu di Paul Cézanne è di i pittori imprissiunisti è eddu stessu pittori amatori, veghja annantu à Van Gogh, chì affitta una piccula camara à u numaru 5 in l'ustaria Ravoux, par 3,50 franchi u ghjornu.

Van Gogh, in cima à a so maestria artistica, hà tandu da discriva in i so opari a vita campagnola è l'architittura di 'ssa cumuna. L'articuli appariscini in a stampa parighjina, in quidda di Bruxelles è in a stampa ulandesa. Hè un segnu impurtanti di u so ricunniscimentu in 'ssu mezu artisticu. Grazia à i curi di u duttori Gachet, a so attività hè intensa : pinghji più di 70 dipinti. Da l'altra parti, Theo, chì a so malatia pardura, li cunfida a so inchitudina par u so travagliu è par u picculu Vincent Willem, malatu. Theo hà tandu a vulintà di vultà in i Paesi Bassi.

Morti di Vincenzu van Gogh[mudificà | edità a fonte]

Un balcunceddu partusgiatu in u tettu alluma a camara numaru 5 di l'ustaria Ravoux, classificata inquant'è munimentu storicu in u 1985.
Tombi di i dui frateddi van Gogh, ricuparti da l'eddara, à Auvers-sur-Oise.

L'instabulità mintali di Vincenzu van Gogh ripiglia versu a fini di lugliu 1890. A dumenica 27 di lugliu 1890, in un campu daretu u casteddu induv'eddu pinghji forsi un'ultima tela, chì hà purtatu u so matiriali di pittura incun eddu, si spara una rivulvarata in u senu (par visà u cori) o in u ventri. Rivinutu scianchittendu à l'ustaria Ravoux, codda dirittamenti in a so camara. I so chirchenni attirani l'attinzioni di l'ustariaghju Arthur Ravoux chì u scopri fertu : faci vena u duttori Gachet chì li faci una fasciatura summaria (un'uparazioni chirurgica hè impussibuli vistu u statu di a medicina à quidda ebbica) è manda in Parighji Anton Hirschig, artistu ulandesu pinsiunariu di a so ustaria, par privena à Theo van Gogh. Vincenzu van Gogh ci mori dui ghjorna dopu, à l'ità di 37 anni, u so frateddu Theo essendu accantu ad eddu.

Theo, toccu da u mali francesu è i so cumplicazioni neurulogichi, hè purtatu à u spiudali d'uttrovi 1890 in una clinica psichiatrica d'Utrecht, induva eddu mori u 25 di ghjinnaghju 189131 à l'ità di 34 anni. I dui frateddi riposani tremindù à u cimiteriu d'Auvers-sur-Oise, dapoi ch'è Johanna van Gogh-Bonger hà fattu trasfiriscia u corpu di u so prima maritu vicinu à u so frateddu in u 1914.

Note[mudificà | edità a fonte]

  1. 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.

Da vede dinò[mudificà | edità a fonte]