Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina

À prupositu di Wikipedia
Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina

Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina (Palestrina ?, ...frivaghju 1525 - 1526? - Roma, 2 frivaghju 1594) hè statu un cumpusitori talianu trà i più impurtanti di u Rinascimentu auropeu.

Biugrafia[mudificà | edità a fonte]

Palestrina, statua didicata à u cumpusitori

Ghjuvanni Pierluigi (Giovanni Pierluigi, in latinu, ancu Johannes Petraloysio) nascì presumibulamenti in Palestrina, l'antica Praeneste in i circonda di Roma. L'annu di nascita di u cumpusitori hè statu prupostu nantu à a basa di un lodu scrittu un ghjovanu cuntimpuraneu, Melchiorre Major, in u quali s'affirmava ch'è à u mumentu di a morti Palestrina avia 68 anni[1].

Palestrina svolsi guasi tutta a so attività musicali à Roma, induva prubabilamenti si truvava dighjà da ziteddu; un ducumentu di u 1537 riporta infatti u nomu di "Joannem da Palestrina" trà i putti cantori di a basilica di Santa Maria Maghjori. I maestri tandu in carica erani un certu Robert è i francesi Robin Mallapert è Firmin Lebel.

U futuru cumpusitori ebbi u so prima incaricu com'è organistu di a cattidrali di S. Agapitu à Palestrina in u 1544; l'oblighi di stu cuntrattu l'impuniani ancu di insignà u cantu à i canonichi è à i criaturi cantori.

U 12 ghjugnu 1547 si spusò incù Lucrezia Gori, da a quali avarà i figlioli Rodolfo (1549-1572), Angelo (1551-1575) è Iginio (1558-1610).

In u 1551 fù numinatu magister cantorum in a Cappedda Giulia, è succedi à Mallapert, eppo hè da u 1553 magister cappellae.

In u 1554 Palestrina publicò u so prima libru di messi, didicatu à u papa Ghjuliu III è u 13 ghjinnaghju 1555 fù ammissu da u pontefici trà i cantori di a cappedda papali, senza chera u cunsensu à i cantori stessi, chì à u cuntrariu erani particularamenti ghjilosi di u so privileghju. Cusì, mortu u papa Ghjuliu III hè cunclusu u brivissimu regnu ancu di u succissori Marcello Cervini, è di sittembri 1555 u novu papa Paulu IV custrinsi à i dimissioni tutti i cantori spusati, frà i quali Palestrina, cuncidendu li parò una pinsioni. U mesi succissivu Palestrina fù assuntu com'è maestru di cappedda in San Ghjuvanni in Laterano; lasciarà quiddu postu in u 1560, purtendu via incù sè ancu u so figliolu Rodolfo, chì era canturinu di u coru. Da marzu 1561, truvò un novu impiegu vicinu à a Basilica di Santa Maria Maghjori.

Ricodda forsi à stu periodu a cumpusizioni di a famosa Missa Papae Marcelli, chì a so impurtanza hè liata à i riformi di u Cunciliu di Trentu.

Palestrina divintò intantu maestru di u neunatu Seminariu Rumanu in 1566, riiscendu à listessu tempu à pristà sirviziu ancu par u Cardinale Ippolitu II d'Este (1º aostu 1567 - marzu 1571).

A so fama di cumpusitori, dighjà largamenti attistata da i cuntimpuranei, li procurò offriti di travagliu da l'aristucrazia sii taliana ch'è straniera, parechji di i quali essendu rifiutati; u duca Guglielmo Gonzaga fù trà i più grandi ammiratori è finanziadori di Palestrina, almenu da 1568 sinu à 1587, annu in u quali u duca murì.

D'aprili 1571, à a morti di Ghjuvanni Animuccia, Palestrina turrò com'è maestru in a Cappedda Giulia, mantinendu quiddu postu insinu à a fini.

Trà u 1572 hè u 1575, à causa di un'epidemia murìni u frateddu Silla è i figlioli Rodolfo è Angelo.

In u 1580 murì a moglia Lucrezia; Palestrina inizialamenti chersi è ottensi di piglià a tunsura, ma pochi mesa dopu spusò inveci una ricca veduva rumana, Virginia Dormoli, chì avia ereditatu da u defuntu maritu una prospera attività di cummerciu di piddicci.

In l'ultimi anni di vita, Palestrina accrisciti ultiriuramenti a so fama, è fù cunsidaratu u più grandi cumpusitori esistenti.

Murì u 2 frivaghju 1594 hè fù inumatu in a Basilica di San Petru; à i so sulenni funerali participàni ancu molti celebri musicanti di l'ebbica.

Parechji cunsidarazioni[mudificà | edità a fonte]

Palestrina fù mori stimatu sii in vita ch'è dopu à a so morti, i so cumpusizioni essendu cunsidarati com'è un mudeddu insuparatu di a pulifunia vucali sacra rinascimentali di a Ghjesgia Rumana. Fù ancu un omu dutatu di un grandi sensu praticu; grazia à una seria di scelti ghjudiziuti è oppurtuni, uparati in mumenti difficiuli di a so vita, cundussi un'esistenza asgiata.

Palestrina hè ancu oghji suvitatu in i sedi cuncertistichi di musica antica; Domenico Bartolucci (1917) hè cunsidaratu frà i so più nutevuli intarpetri.

Cumpusizioni[mudificà | edità a fonte]

A pruduzzioni palistriniana, par a maiò parti sacra, fù immensa, ancu rispettu à quidda di famosi è prolifici cumpositori di l'ebbica, com'è Orlandu di Lasso è Philippe de Monti. Scrissi almenu 104 messi, suparendu ogni altru cumpusitori cuntimpuraneu; à stu numaru ghjà cunsidarevuli, si devini aghjunghja più di 300 muttetti, 68 uffirtorii, è micca menu di 72 inni, 35 magnificat, 11 litanii è 4 o 5 lamintazioni. Eppo cumposi oltri 140 madrigali annantu à testi sacri è prufani. Hè statu u prima cumpusitori di u XVI seculu di u quali siini stati pubblicati l' Opara omnia: a prima volta in l'Ottucentu, è un'altra volta in a siconda mità di u Novicentu; nonustanti quissa, una seria di cumpusizioni à eddu attribuiti tratti da fonti manuscritti rimanini di dubbia autanticità, è un catalogu di l'opari di Palestrina ùn hè sempri micca statu cumplittatu.

Editoria musicali[mudificà | edità a fonte]

Film[mudificà | edità a fonte]

Noti[mudificà | edità a fonte]

  1. U storicu Leonardo Cecconi, in a so Storia di Palestrina di u 1756, sustensi inveci ch'è u cumpusitori saristi mortu u 2 frivaghju 1593 à l'ità di 65 anni (è, dunqua, saristi natu in 1528).
  2. Palestrina princeps musicae
  3. Internet Movie Database

Bibliografia[mudificà | edità a fonte]

Da veda dinò[mudificà | edità a fonte]


Fonti[mudificà | edità a fonte]

'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana.