Sansonu

À prupositu di Wikipedia
Annibale Carracci, Sansonu in prighjò, 1588-1590, Roma, Galleria Burghesu

Sansonu (o Sansone) (in ebraicu Shimshon, chì significheghja "picculu soli") hè un ghjudici biblicu, discrittu in u Libru di i Ghjudici à i capituli 13; 14; 15; 16.

Sansonu hè un eroi incù una forza prudigiosa, chì l'hè stata cuncessa dirittamenti da Diu. I so impresi sò straurdinarii, ma sò solu una tappa versu a libarazioni da i Filisdei. Ùn hè micca esclusu ch'è à l'urighjina si pudissi trattà d'una figura mitica meza divina, datu ch'è u so nomu hè cunnessu à u Soli (Shmsh). Sta tesa, molta diffusa in u XIX seculu, scontra parò oghji menu cunsensi accademichi ch'è in u passatu.

U racontu biblicu[mudificà | edità a fonte]

Nascita di Sansonu[mudificà | edità a fonte]

L'Israeliti funi in balìa di i Filisdei par quarant'anni. Duranti stu periodu à Zorea vivi Manoach, di a tribù di Dan, incù à so moglia. Un anghjulu apparisci à a donna è l'annuncia a nascita di un figliolu. L'anghjulu l'imponi d'astena si di cibi impuri è bivandi alcolichi è d'ùn taglià micca i capeddi di u criaturu parchì sarà un "nazireatu", cunsacratu à Diu dapoi u cuncipimentu, è libararà Israeli da i Filisdei. A moglia rifirisci à u maritu di a visita. Manoach prega u Signori di mandà di novu l'omu par insignà li chì fà par u neunatu. L'anghjulu volta è cunferma ciò ch'hè statu annunciatu prima. Manoach tandu sacrificheghja un caprettu à u Signori. Quandu l'anghjulu codda versu u celi incù i fiammi di l'olocaustu, è Manoach è a moglia si lampani faccia à terra. Manoach dici à a moglia di tema a morti par avè vistu à Diu. A moglia parò u rassicureghja dicendu ch'è s'è quista era a So vulintà, tandu ùn avaria micca accittatu l'offrita nè mustratu è fattu senta quiddi cosi. In seguitu a donna parturisci un figliu ch'edda chjama Sansonu. U criaturu cresci è u Signori u binidisci. A Macane-Dan, frà Zurea è Estaol, u spiritu di u Signori cumencia à invistiscia lu.

I nozzi di Sansonu[mudificà | edità a fonte]

In Timna Sansonu vedi una figlia di i Filisdei è si ni innamora. Turratu in casa, a dumanda in sposa à i parenti. Quiddi, davanti à a risulutezza di u figliolu, accettani d'imparintà si incù una straniera. Sansonu si metti in viaghju incù i so parenti par andà à chera a mani di a sposa. À quandu ghjunti vicinu à i vigni di Timna, un lionu attacca Sansonu. Invistitu da u spiritu di u Signori, Sansonu squarcia à mani nudi u lionu. Ma à i parenti ùn contani nienti di ciò chì hè accadutu. Và dunqua ind'è a donna, li parla è a cheri da sposa. Dopu à calchì tempu, vultendu par piglià a donna, esci da a strada par veda a carcassa di u lionu: trà i so resti trova una culonia d'abbi. Piglia u meli, ni manghja è dopu ni faci rigalu à i parenti, ma senza dì ni a pruvinienza. Manoach righjunghji a casa di a donna è Sansonu offri un banchettu à i trenta invitati di a sposa.

Sansonu tandu pruponi un induvinedda à l'invitati: "Da u divuradori hè isciutu u cibu è da u forti hè isciutu u dolci".

S'eddi riescini à risolva la mentri i setti ghjorna di u banchettu, avarani trenta tunichi è trenta vesti; ma s'è nissunu induvineghja a suluzioni, tandu sarani i Filisdei à dunà altrettantu à Sansonu. Dopu à trè ghjorna di tentativi, à u quartu l'invitati minacceghjani a sposa di dà li focu è à a casa di u babbu s'edda ùn cunvinci micca u maritu di spiigà li l'induvinedda. Par i setti ghjorna di u banchettu a moglia turmenta Sansonu incù cuntinui pienghjulimi par avè a suluzioni. U settimu ghjornu Sansonu cedi è li spiega a suluzioni. Edda cusì a rifirisci à i Filisdei. In u settimu ghjornu, prima di u tramontu, i filisdei risolvini l'enimma:

"Chì hè di più dolci ch'è u meli? Chì ci hè di più forti ch'è u lionu?"

Sansonu capisci ch'eddu hè statu ingannatu. Tandu hè invistitu da u spiritu di u Signori è si reca à Ascalon, ind'eddu uccidi trenta omini è piglia i so vesti par dà li à l'invitati di a sposa. Dopu si ni và infuriatu à a casa di u so babbu è lascia a sposa à u cumpagnu ch'eddu avia fattu da amicu di nozzi.[1]

A vindetta di Sansonu[mudificà | edità a fonte]

Turratu ind'è a moglia, Sansonu scopri chì u babbu l'hà maritata à u cumpagnu di nozzi. Tandu dicidi di vindicà si: cattura trè centu volpi, leia i codi à dui à dui è metti trà i codi liati una fiaccula. Dopu libareghja i volpi par i campi di i Filisdei è tuttu u raccoltu hè brusgiatu. Quandu i Filisdei sò infurmati ch'è a causa di u disastru hè u matrimoniu traditu, brusgiani a donna è u so babbu. Persa a moglia, Sansonu ghjura di vindicà si è compii una stragia in u paesi filisdeu. Dopu si ritira in a sapara di a rocca di Etam. Tandu i Filisdei si accampani in Ghjudea è facini un' incursioni finu à Lechi. Cherini dopu ch'è Sansonu fussi liatu è cunsignatu ad eddi. Trè milla Ghjudei vani à a caverna, prumettini à Sansonu ch'è ùn li sarà fattu alcun mali è u leiani incù dui funi novi. Mentri Sansonu ghjunghji à Lechi, i Filisdei vani à u so riscontru incù gridi di gioia. Tandu u spiritu di u Signori l'investi, i funi si carbunizeghja è cascani disfatti da i mani. Truvata una canteghja d'asinu, l'improda com'è arma è uccidi milla omini. Dopu à avè ludatu a so probbia impresa, a lampa fora. U locu pigliarà u nomu di Ramat-Lechi (chì significheghja "a parti alta di a canteghjaa"). Dopu à u massacru, Sansonu risenti una grandi seti è invucheghja u succorsu di u Signori. Tandu Diu spacca a roccia cuncava di Lechi è ni faci scaturiscia acqua fresca. A fonti sarà chjamata En-Koré (chì significheghja "a fonti di a parnici"; parnici in ebraicu significheghja "quiddu chì chjama"). Sansonu diventa dopu ghjudici d'Israeli par vinti anni.

A fini di Sansonu[mudificà | edità a fonte]

Muoia Sansonu incù tutti i Filisdei..

Sansonu và à truvà una prustituta in Gaza, in terra filisdea. Saputu lu, i Filisdei circondani a casa in attesa di l'alba è tendini un' imbuscata. A mezanotti Sansonu esci, sgangarechja a porta di a cità, a si metti nantu à i spaddi è a porta in cima à u monti chì varda in dirizzioni di Ebron.

In seguitu Sansonu s'innamora di Dalila, una donna di a vaddi di Sorek. Tandu i capi di i Filisdei l'offrini milla è centu sicli (un' antica unità di pesu) d'arghjentu par omu par siducia lu è fà si rivilà u sicretu di a so forza di manera à pudè lu lià. À ogni scontru Dalila intarrugheghja Sansonu annantu à com'eddu pò essa liatu, ma Sansonu l'inganna: a prima volta parla di setti cordi d'arcu freschi, a siconda di funi novi, a terza di tessa i so setti trecci in catena è di fissà li à u pettinu di u tilaghju. À pocu à polcu Dalila suvita i so indicazioni, ma Sansonu si libareghja faciuli da i liami. Dalila tandu u turmenta finu à a noia è à a fini Sansonu li rivela u so sicretu: s'è u so capu fussi rasatu, pirdaria tandu tutta a so forza. Dalila capisci ch'è sta volta Sansonu li hà dittu a virità è chjama dopu i capi di i Filisdei. Quiddi li portani i dinari è si mettini in imbuscata. A notti Dalila faci addurmintà Sansonu nantu à i so vinochji, chjama un omu adattu è li faci rasà i setti trecci. Persa a forza, Sansonu hè sopraffattu da i Filisdei: li cavani l'ochji, u portani in Gaza, u leiani incù cateni di ramu è u mettini à ghjirà a macina di a prighjò.

Mentri i capeddi li cumenciani à ricrescia, i Filisdei cilibreghjani un grandi sacrifiziu in onori di u so diu Dagon par ringrazià lu d'avè parmissu a cattura di u so numicu. I Filisdei chjamani dopu à Sansonu chì l'intratteni incù i ghjochi. À u ziteddu chì u teni par a mani cheri di lascià lu è di fà li tuccà i culonni purtanti di a casa par appughjà si. In a casa ci sò tutti i capi di i Filisdei è nantu à a terrazza assistini à u spittaculu trè milla parsoni. Tandu Sansonu invucheghja u Signori par vindicà si di i so ochji, si metti trà i dui culonni portanti è gridendu "Morti à Sansonu è à tutti i Filisdei!" incù tutta a forza faci sfraià a casa. Incun eddu morini più parsoni ch'eddu n'avia uccisi in tutta a so vita. Dopu i so frateddi è familiari pigliani u so corpu è u sippiddiscini in u sipolcru di Manoach u so babbu trà Zorea è Estaol.

Sansonu è u Lionu: u Nazireatu Rastafari[mudificà | edità a fonte]

Imaghjini di Rembrandt rapprisintanti Sansonu è Dalila

In u Kebra Nagast (A Gloria di i Rè), anticu testu etiopi di u IV seculu d.C., ci hè un'ampia sizzioni particularamenti significativa par i fideli Rastafari, in a quali hè cuntatu com'è un anghjulu annuncia à a mamma di u neunatu Sansonu, ch'è u figliolu aia un ghjornu da libarà Israeli da i Filisdei, è l'inviti à fà lu crescia verghini, vali à dì u più pussibuli vicinu à Diu (u cuncettu di a purezza hè estremamenti impurtanti in a cultura olistica Rastafari).

U Criatori hè dunqua ghjinarosu incù Sansonu par a so integrità, è li dona à tempu cù a limpidezza d'animu, ancu una forza spropositata, ma solu finu à u mumentu in u quali eddu disubbidisci à u So cummandu spusendu Dàlila, figliola d'un avvirsariu Filisdeu. Diu, par puniscia lu, u faci tandu catturà probbiu da i so probbii numichi, chì l'accecani è li tagliani i longhi capeddi intricciati, rindendu lu un buffonu di corti. Sansonu, incù i so ultimi forzi faci sfraià tuttu u palazzu ind'eddu era prighjuneri, uccidendu i so numichi è sè stessu.

I credenti Rastafari sò cumunamenti cunnisciuti par i cusidditti dreadlocks, di i longhi è duri trecci chì carattarizeghjani a chjoma di parechji fideli (si tratta d'una pratica facultativa). I dreadlocks custituiscini a rialisazioni matiriali d'un votu biblicu, u Nazireatu, discrittu in a Leghji Mosaica (Numari 6) è chì s'hè cunsirvatu in a Cristianità grazia à a sola tradizioni etiopi. Sta pratica ascetica cumporta a cunsacrazioni di u probbiu capu è dunqua l'astinsioni da a tunsura è da a pittinatura, inghjinirendu naturalamenti i celebri trecci (Ghjudici 16:13-19); implicheghja inoltri una dieta vegetariana è l'astinsioni da tuttu ciò chì hè impuru (par asempiu alcoli è tabaccu).

U libru sacru etiopi intitulatu Kebra Nagast, vali à dì a 'Bibbia sicreta di u Rastafari', conta in ditagliu di com'è l'anghjulu appariti à a mamma di Sansonu, urdinendu li d'ùn taglià li micca i capeddi è fà lu crescia puru, verghjini è nazireatu. A figura finali di Sansonu rasatu à zeru, cecu, incatinatu, hè dunqua un asempiu di ciò chì pò accada à chì usa u metallu di Babilonia è disubbidisci à i cummandi divini. Bisogna dunqua à cunsirvà a probbia integrità fisica è murali, è i dreadlocks sò un simbulu da custudiscia ghjilusamenti.

Noti[mudificà | edità a fonte]

  1. Libru di i Ghjudici, 14.

Bibliugrafia[mudificà | edità a fonte]

  • Patri Petru Vanetti, A Sacra Bibbia, Milanu, Piemme, 2000. ISBN 88-384-5123-0.
  • David Grossman; Alessandra Shomroni, U meli di u lionu. U mitu di Sansonu, Milanu, Rizzoli, 2005. ISBN 88-17-00792-7.
  • Larenzu Mazzoni, Kebra Nagast. A Bibbia sicreta di u Rastafari, Roma, Coniglio Editori, 2007. ISBN 978-88-6063-063-6.


Da veda dinò[mudificà | edità a fonte]