Fenòmenu

À prupositu di Wikipedia

U terminu fenòmenu hè utilizzatu in rifarimentu à un evintu ussarvevuli, talvolta in l'usu currente suprattuttu se a segnu chi sè qualcosa di speciale, (l'urighjne di a parola hè greca, da phainomenon = ciò chì hè manifestu, è partantu ussarvevuli).

U terminu fenòmenu in a filusofia di Kant[mudificà | edità a fonte]

U penseru di Kant si pone à u vertice di una lunga riflessione annantu à a vera natura di i fenòmeni iniziata ghjà in u V sec. A.C. incù l'atumismu di Demucritu; pà una ricustruzione di quissa tematica vedi fenumenismu. Da Cartesiu à Kant i due principali indirizzii filusofici, raziunalismu è empirismu, pur divarghjendu annantu à quasi tuttu cuncurdanu annantu à a natura puramente fenumenica di u mondu sensibili è quotidianu.

U terminu vene utilizzatu da Immanuel Kant in sensu tecnicu, in uppusizione à u terminu 'noumenu'. I fenòmeni custituisconu u mondu cusì cum'è appà à i nostri sensi, è ùn cum'è essu hè indipendentemente da a nostra esparenza di essu (a "cosa in sé", das ding an sich). L'omi ùn ponu micca, secondu Kant, cunusce a realtà in sé, ma sultantu attraversu l'esparenza pussibile di essa ("a cosa pà me", das ding für mich). In tal modu a filusofia vene à cuincide incù lu studiu di l'esperenza umana di u mondu.

U cuncettu di 'fenòmenu' hè à a base di quella tradizione filusofica nota incù u nomu di fenumenuloghja. Figure di spiccu di quissa tradizione sò Hegel, Husserl, Heidegger, Merleau-Ponty è Derrida.

U terminu fenòmenu in psiculoghja[mudificà | edità a fonte]

A cuncezione di Kant di u fenòmenu ha moltu influenzatu u mudellu psicudinamicu di a psiculoghja, è e teurie chì studianu l'interazioni frà mente, carvellu è mondu esternu.

U terminu fenòmenu in campu scentificu[mudificà | edità a fonte]

Fenòmenu hè un qualunque evintu ussarvevuli. I fenòmeni sò l'ughjetti di studiu di a scenza.

Hè pussibili raggruppà sottu una denuminazione più specifica ognunu u fenòmenu di un varunque ambitu, è uttene à esempiu - à partì da ognunu l'evintu chì ha à chì fà incù l'ottica è incù a luce - a categuria fenòmeni ottici.

Qualchì evinti sò usservevuli da chjiunque, altri richedenu manipulazioni cumplicate è attrezzature sufisticate.

Qualchì di quissi fenòmeni ricadenu à u di fori di ciò chì di solitu si intende pà "scenza". Essi vingonu trattati à a voce fenòmeni anomali.

Afurismi[mudificà | edità a fonte]

  • "Nessun fenòmenu hè tali finché ùn vene micca ussarvatu" Niels Bohr
  • "Una teuria scentifica ùn hè micca altru chì un puntu d'appoghju invintatu in u caos di i fenòmeni vivinti" - Wilhelm Reich
  • "Studià i fenòmeni patuloghjici senza i libri hè cum'è avinturà si annantu à di un mare di a quale ùn si pussede micca a cartina; ma studià i libri senza i pazenti hè cum'è ùn andà micca affattu à u mare" - Sir William Osler