Ghjudaisimu
U ghjudaisimu hè a tradizione, a cultura religiosa è u modu di campà di l'Ebrei, custituiti da l'eredi di l'Israeliti avendu chittatu l'antica terra d'Israel durante l'occupazione rumana ma ancu da qualche minurità cunvertite à lu filu di u tempu è mischjati à 'ssa diaspora. U ghjudaisimu hè una religione monoteista.
Siont'è i so testi fundatori, in particulare u Tanakh, a fede di l'antenati Israeliti è i so eredi, l'Ebrei, hè basata nant'à un' allianza trà Diu è Abraham, rinuvellata dopu da Mosè.
L'Ebrei fundonu u ghjudaisimu nant'à a religion abrahamica, chì fiuriscerà dopu in a Leghje Mosaica (a Torah), è scritture prufettiche (è Neviim) è l'astre Scritture (dette Ketuvim). Queste scritture sò designate sopra l'acronimu Tanakh, di u quale u testu hè a Bibbia.
'Ssa religione hè fundata nant'à u cultu di Diu, chjamatu YHWH, è chì ditene ogni putere (Elohim). Hè u transcendente Signore di i signori (Adonaï). Hè Unicu, onniputente, onnisciente, ghjustu è misericurdiosu.
U ghjudaisimu è una di è più anziane tradizione religiose monoteiste sempre praticate oghje. I valori è a storia di u populu ebreiu sò a surgente d'astre religione abrahamiche, cume u cristianesimu, l'islamu è u bahaisimu. Ma ùn hè a basa di u samaritanisimu, chì hè una tradizione israelita cuncurrente.
A Fede
[mudificà | edità a fonte]U Cultu
[mudificà | edità a fonte]E tradizione
[mudificà | edità a fonte]I simboli
[mudificà | edità a fonte]
I lochi di cultu
[mudificà | edità a fonte]I testi
[mudificà | edità a fonte]Litteratura bibbiica
[mudificà | edità a fonte]Litteratura talmudica
[mudificà | edità a fonte]Litteratura rabbinica
[mudificà | edità a fonte]U cleru ebreu
[mudificà | edità a fonte]A conversione
[mudificà | edità a fonte]A storia
[mudificà | edità a fonte]U ghjudaisimu oghje
[mudificà | edità a fonte]
Ci sò più o menu 13 millione ebrei in lu mondu, in più di 100 paesi. Di quelli, Israel hè l'unicu paese di quale a religione officiale sia u ghjudaisimu, è a religione di a maiò partita di a populazione.
Ebrei in u mondu | ||
Naziunalità | Residenti | |
![]() |
5.309.000 | |
![]() |
5.275.000 | |
![]() |
492.000 | |
![]() |
373.000 | |
![]() |
297.000 | |
![]() |
228.000 | |
![]() |
184.000 | |
![]() |
118.000 | |
![]() |
103.000 | |
![]() |
96.000 | |
![]() |
80.000-100.000 | |
![]() |
80.000 | |
![]() |
72.000 | |
![]() |
45.001 | |
![]() |
45.000 | |
![]() |
40.000 | |
![]() |
32.000 | |
![]() |
18.000-30.000 | |
![]() |
18.000-30.000 | |
![]() |
21.000 | |
![]() |
11.000-35.000 | |
![]() |
12.000-22.000 | |
![]() |
20.000 | |
![]() |
20.000 | |
![]() |
12.000-20.000 | |
![]() |
18.000 | |
![]() |
15.000 | |
![]() |
10.000 |
In Corsica
[mudificà | edità a fonte]Note
[mudificà | edità a fonte]
Bibliografia
[mudificà | edità a fonte]- (EN) Zuckermann, Ghil'ad (2014), Jewish Language Contact (International Journal of the Sociology of Language 226)
Ligami
[mudificà | edità a fonte]- Hebraica.org : una enciclopedia di lu ghjudaisimu Archiviu 2016-03-17 at the Wayback Machine
- Corsica-Israel Archiviu 2009-12-17 at the Wayback Machine