Saremu soli... o pattunate

À prupositu di Wikipedia

Saremu soli... o pattunate hè una cumidiola, una pizzetta di teatru in lingua corsa, scritta da Antone Bonifaziu (ufficialmente Antone Bonifacio) (1866-1933). Hè stata publicata in l'Annu Corsu in u 1933 (pagine 8). Hè stata ripublicata dopu in l'Antulugia di a litteratura corsa di Matteu Ceccalci. A cumidiola mette in scena cinqui persunaghji: Mussiù Primi, Madama Primi (Marietta), Mussiù Secondi, Madama Secondi, Madama Terzi. A pizzetta cumporta trè "quadretti". Si tratta di ghjelusia...

Saremu soli... o pattunate[mudificà | edità a fonte]

Cumidiola in trè quadretti

Persone

MUSSIÙ PRIMI, MADAMA PRIMI, moglie di u precidente. MUSSIÙ SECONDI, elittricista. MADAMA SECONDI, moglie di u precidente. MADAMA TERZI, sociara di Mussiù Primi.

A scena si passa in Bastia.

PRIMU QUADRETTU[mudificà | edità a fonte]

Ind’u salottu di Madama Primi.

Scena prima[mudificà | edità a fonte]

MADAMA SECONDI, eppo MADAMA PRIMI


MADAMA SECONDI (aspetta). Da sè : Aghju una zerga! La cunnoscu pocu 'ssa Madama Primi ; ma vai puru ch' hà da sente ne duie. Quandu s'hà cumed ella un maritu frescu è zitellu ùn si va a circà l'omi maturi. Vergugnusaccia !

MADAMA PRIMI (s’avanza graziosa è surridente). Ah! site voi, Madama Secondi ; chì maraviglia !

MADAMA SECONDI (fretissima) : L’avete detta; una vera maraviglia! (Da sè:) Bella è civetta da veru. È ch’uchjacci ! Farianu fà u capitombulu ancu à Sant’Antone...

MADAMA PRIMI : Cosa v’accade, Madama Secondi ? Avete l’aria assai scunturbata...

MADAMA SECONDI : N’aghju forse ancu a canzona ! (Da sè :) Aghju e malle chì mi prudiscenu...

MADAMA PRIMI : Vogliu crede ch’ùn l’avete micca cun mè, almenu?

MADAMA SECONDI : Hè appuntu cun voi ch’e l’aghju, cun voi chì, in corte parolle, site una brutta !...

MADAMA PRIMI (da sè, murtificata) : Dev’esse scimita, 'ssa donna !...

MADAMA SECONDI : Sì, una brutta !...

MADAMA PRIMI : Sapete! Misurate e vostre parolle : ùn site micca in casa vostra...

MADAMA SECONDI : Sò in casa di u vostru maritu... Andate puru chì u rispittate u vostru maritu ! Ma sta volta, ùn hà da finisce cusine vogliu fà vi esse a risa è a ciantera di tutta Bastia...

MADAMA PRIMI : Què mi piace, stamane !...

MADAMA SECONDI: Sì, vi vogliu amparà à rispittà i mariti di l’altre.

MADAMA PRIMI : Ma infine spiighemu ci, o Madama Secondi...

MADAMA SECONDI : Chì tante spiigazione. Site una scandalosa !...

MADAMA PRIMI (pienghjendu) : Andate vi ne...

MADAMA SECONDI (minacciosa) : Una rubaccia ! Una mullizzona, una...

MADAMA PRIMI : Infama !... Buciarda! (Casca ind’un sidione scumvolta.)

Scena II[mudificà | edità a fonte]

E STESSE, più MUSSIÙ PRIMI


MUSSIÙ PRIMI (chì entra) : Cosa ci hè? Cos’è stu baccanu ! (À Madama Primi:) Tù, o Mariè, sta zitta! calma ti... (À Madama Secondi:) Mi maravigliu assai di voi, o Madama Secondi. Venite à inghjurià a ghjente in casa soia. Cosa sò ste manere ? Cosa v’hanu fattu ?...

MADAMA SECONDI : Ùn gridate tantu mancu voi, o Mussiù Primi. Avanti di cundannà à unu bisogna à sente lu. A vostra moglie pò pienghje ma nigà, nò! (Li porghje una lettara.)

MUSSIÙ PRIMI (leghje a lettara à bassa voce)

Caru Mussiù, Cum'è avemu già cunvinutu, v’aspettu ghjovi in casa meia trà 5 ore è 7 ore cume l’altra volta. U me maritu ùn turnerà ch’è à 8 ore. Saremu soli è senza alcun suspettu. Cusì simu sicuri di fà la franca.

Vi salutu distintamente.

MARIETTA PRIMI.

(Da sè, dopu lettu:) Hè corta corta ma più chjara ùn pò esse. È a scrittura è propiu quella di Marietta. Sò un omu ruvinatu ! (Cnn rabbia avvicinendu si à la moglie, sprufundata:) Hè toia o ùn hè toia, sta lettara ? (Madama hè incapace di pruferì parolla.) Donna perfida ! chì tace accunsente. (Li dà un pattone. Madamu Prima, fora di sè, si ritira più morta ch'è viva.)

MADAMA SECONDI : Site un brav’omu, o Mussiù Primi, è in Bastia tuttu u mondu vi stima, è cumpienghjerà a vostra disgrazia. Ma anch’eiu sò da pienghje. (S’asciuva e lagrime.)

MUSSIÙ PRIMI Ma 'ssa lettara duve l’avete scaturita ?

MADAMA SECONDI L’aghju trova ind’u scagnu di u me maritu. Ùn la videte ch’hè indirizzata ad ellu ? U me maritu ùn hè più un zitillacciu. Hè incapace di fà scimizie è ghjè da crede chì hè statu pruvucatu da 'ss’indegna. Avà sapete tuttu. (Esce pienghjendu.)

Scena III[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ PRIMI, solu.


Per vita meia, què hè un bruttu sonniu. Ch'è Marietta m’inganni mi pare incridibile. Ùn mi vede mai tuttu. Chéri di qui, chéri di là, ùn hà altre parolle in bocca. Ùn sà cosa fà per fà mi piacè. Ùn escu mai una volta senza ch’ella ùn m’accumpagni fin’à la porta è ghjè sempre in finestra ad aspittà mi quandu stò per rientre in casa. Mi rende contu di tutti i so passi è di tutti i so pinseri. Fin quì, in Bastia, ùn ci era altri detti : Madama Primi hè u fiore di tutte e spose! Cosa diciaranu dumane da San Ghjiseppu à Toga? Perchè ùn ci hè à dì: Più bella prova di a so infideltà ùn si pò avè. (Rileghje a lettara :) A faremu. franca, saremu soli è senz’alcun suspettu. Chì calma perfida ! Parla cum'è u pueta. A ponu dì: A donna hè un sirpente velinosu, a bucia incarnata, un misteru insundabile. (Sente à Marietta chì suspira è si lagna): Pienghji puru, o falsò! Ti l’hai cerca. Ma fendu a to disgrazia hai fattu ancu a meia. Pazienza! U castigu hà da vene per tutti. Ma prima vogliu andà à sente l’umacciu ch’hà scumbiatu a me mugliaccia, eppo da corsu faraghju a me vindetta senza remissione. Tutt’è dui ci hanu da passà.

SECONDU QUADRETTU[mudificà | edità a fonte]

Ind’u scagnu di Mussiù Secondi


Scena prima[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ SECONDI è MUSSIÙ PRIMI


MUSSIÙ SECONDI (da sè, videndu entrà Mussiù Primi) : Tè! Mussiù Primi. Cosa vole à st’ora, 'ss’arnese ? Avarebbe forse scupertu...

MUSSIÙ PRIMI, impassibile ùn dice nunda.

MUSSIÙ SECONDI: Cosa desiderate, o Mussiù ? Ind’u me magazinu accantu ci hè làmpane di tutte e grandezze, di tutte e marche, di tutti i prezzi.

MUSSIÙ PRIMI (severu) : Ùn sò ghjuntu per cumprà! (Da sè:) Circhemu di cunsirvà u nostru sanguefredu.

MUSSIÙ SECONDI : Ah! capiscu : site ghjuntu per vende. Ma hè troppu tardi: per st’annu tutte e me cummande...

MUSSIÙ PRIMI : È nemmenu sò ghjuntu per vende. In stu momentu ùn si tratta di questione d’interesse. Si tratta di questione d’onore. Aiò, o Mussiù Secondi, ùn fate u Vinachese! Ùn hè a prima volta chì mi videte, è oramai in Bastia ci cunnuscemu tutti.

MUSSIÙ SECONDI (hà messu i spichjetti) : Ah! scusate, o Mussiù Primi... Ch’acceghi s'è v’avia cunnusciutu! Cosa volete? S’invechja è a vista si ne và... Altru ch’è vi cunnoscu! È megliu aghju cunnusciutu i vostri genitori. Chì donna a vostra mamma! Ella sì, chì sapeva guadagnà li è fa a so sacchetta! Di 'sse donne, oghje in Bastia si n’hè persa a grana...

MUSSIÙ PRIMI : A sapemu! (Da sè:) Chì gulpone! Ùn sò cosa mi tene di minà li subitu un cazzottu sopra u muccichile...

MUSSIÙ SECONDI : È vostru babbu! Era assai più attimpatu di mè, ma nimu a li faceva; quante volte s’hè andatu cun ellu per 'ssu Pinetu à caccia à e culumbelle!

MUSSIÙ PRIMI : A caccia à e culumbelle, n’hè? E avà. appressu à e culumbelle ùn ci andate più?

MUSSIÙ SECONDI : Ùn hè u laziu chì manca è la gamba hè sempre lesta, ma a vista...

MUSSIÙ PRIMI: Dite : avete cunnusciutu u me babbu è a me mamma. È a me moglie ùn la cunnuscete?

MUSSIÙ SECONDI : Mi pare di cunnosce la di vista : una bella bruna ch’hà tuttu per ella, n’hè ?

MUSSIÙ PRIMI : Sì per ella... (Da sè :) è per l’altri. (Forte :) Allora dite chì a cunnuscete appena...

MUSSIÙ SECONDI : Appena...

MUSSIÙ PRIMI : È s'è eiu vi pruvassi chì a cunnuscete binissimu?

MUSSIÙ SECONDI : Ùn ci sarebbe nulla di male...

MUSSIÙ PRIMI : A cridete ? O Mussiù Secondi, ùn vi basta d’esse furbu, site dinò insulente! Ùn ci hè nunda di male, n’hè, à disunurà una donna, ad avilì un omu, à mette u scumpigliu ind’ una casa?

MUSSIÙ SECONDI (da sè :) L’omu hè scemu o imbriacu... Cunvene di schisà le... (Forte :) Scusate, o Mussiù Primi, avete certi discorsi chì mi piacenu pocu. A collara v’acceca è site, senza dubiu, vittima di qualchì malintesu...

MUSSIÙ PRIMI: Chì tanti malintesi! (Li mette u lettera sott’ à l’ochji j Avarete a fronte di nigà?

MUSSIÙ SECONDI : 'Ssa lettara, ùn la negu, hè indirizzata à mè. Ma duve l’avete trova ? Chì vi l’hà data? (Da sè:) Aghju capitu! (Scrigna una porta è chjama.) Fidalma? Fidalma ?...

Scena II[mudificà | edità a fonte]

I STESSI, più MADAMA SECONDI


MADAMA SECONDI (da sè, videndu Mussiù Primi) : Avà sò bella! Sentu vene a libicciata !...

MUSSIÙ SECONDI : Senti, o Fidalma! Allora, ùn la voli ancu perde l’abitudine di frughignà ind’u me scagnu? Sì sempre a stessa?

MADAMA SECONDI : Sì, perchè listessu sì sempre ancu tù. Videte, o Mussiù Primi, ùn ci hè serva o patrona chì si ne vada liscia caschendu indi 'ssa trappula. À tutte li mette e zampe addossu ; hè un veru scandalu.

MUSSIÙ SECONDI (li dà un pattone) : Intantu achjappa ti què! U restu si rigulerà stasera...

MADAMA SECONDI (scappa pienghjendu è gridendu) : Ch’ellu ti sia resu da u boia, o mullizzô!

Scena III[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ PRIMI è MUSSIÙ SECONDI


MUSSIÙ SECONDI : Ùn fate casu à e so parolle, o Mussiù Primi! Hè propiu una bistiola cumprimittente! Ghjalosa cum'è una gatta! In ogni donna vede una rivale è mi face passà una vita da cani...

MUSSIÙ PRIMI : Oghje, però, vi sarebbe difficile di pruvà ch’ella hà tortu a vostra moglie ed eiu u pattone chì voi li avete datu un esciaraghju di quì senza ripurtà lu sopra a vostra faccia, multiplichendu lu. Saperete ciò chì costa d’andà à circà a moglie d'un' onest’omu. (Alza la manu.)

MUSSIÙ SECONDI : Un po pianu, o Mussiù Primi! Ùn sò ancu un omu ad avè paura d’un altr’omu ed eiu, s'è u vostru casu ùn fussi scusevule, hè un pezzu ch’e vi avaria messu à la porta cun qualcosa daretu...

MUSSIÙ PRIMI : Chì tuppè!

MUSSIÙ SECONDI : Ùn ci hè tuppè chì tenga! Ma sintite: Sì, a cunnoscu a vostra moglie. Sì, a lettara chì m’avete fattu vede hè à mè, propriu à mè chì l’hà scritta. Ma s'è sapeste tuttu...

MUSSIÙ PRIMI : Ma parlate subitu allora... Ùn dumandu megliu ch'è di sapè tuttu...

MUSSIÙ SECONDI : Impussibile : prima di dumane ùn possu parlà. Sò ligatu da u segretu prufissiunale...

MUSSIÙ PRIMI : Cusì parlanu i preti, l’avucati è i birbanti cum'è voi!

MUSSIÙ SECONDI : Site propriu cumpromittente, vi dicu! Vi ghjuru sopra l’onore è sopra i sacramenti ch'è dumane saparete tuttu...

MUSSIÙ PRIMI (da sè): Ch’aghju da fà? (Forte:) Ebbè, simu intesi, Mussiù Primi! Circaraghju d’avè pazienza fin’ à dumane. Ma tenete à mente ch'è, s'è in stu mumentu, à l’insultu aghjunghjete a burla dumane pudarete fà u vostru attu di cuntrizzione. Vi la ghjuru anch’eiu sopra l’onore è sopra i sacramenti!

TERZU QUADRETTU[mudificà | edità a fonte]

Ind’u salottu di Madama Terzi


Scena prima[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ PRIMI, solu.


(Da sè:) Cun tutti st’impicci è imbrogli ùn sò più cosa pinsà. In primu locu, Secondi ùn mi pare omu à fà capricci : hè vechju, malconciu è vi sputa in faccia quand’ellu vi parla. Vistu l’omu, vista a ragione è un credu chì Marietta abbia pudutu innamurà si d’ellu. Però cù e donne ogn’aspittà si à tuttu : si n’hè vistu tante chì si sò innamurate di veri mostri mentre avianu a scelta. Cume a dice u pruverbiu : Amore è tigna ùn guardanu duve si mettenu. Pudaria accade dinò ch'è 'ssu vechju arnese travagli pe u contu di qualch’altru! A capochjula d’un ruffianu ùn li manca! Un segretu, hà dettu, un secretu prufissiunale! Cosa diaule pò esse ? Una cosa certa hè ch'è a lettara hè custì è chì ghjè Marietta chì l’hà scritta! Saremu soli! A faremu franca! Cosa cuntava di fà franca 'ssa Marietta? Andemu à vede ciò chì pensa di tuttu què, mammasò... Ùn aghju trovu à Marietta in casa nostra; è dunque quì, è mammasò ghjè à u currente. Ma eccu la! (Entra Mudama Terzi.)

Scena II[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ PRIMI è MADAMA TERZI


MADAMA TERZI : Ah! site voi ? Tuttu voi ? Avete un bellu curagiu à vene in casa meia! Ci hè 'ssa povara figliola ch’ùn hà calatu ochju tutta a santa nuttata. È ind’u so corpu, da ieri sera, ùn ci hè scesu un brisgiulu di pane... Ùn face ch'è pienghje : "Ambrosgiu hà intaccatu u me onore! Mi hà datu un pattone! " Altre parolle ùn li si pò caccià di bocca... Una moglie tutt’amore, tutta riguardi !... No, ùn ne erate degnu! Maladiscu u ghjornu ch’aghju datu u cunsensu...

MUSSIÙ PRIMI : Ma sintite, o mammasò! Lasciate mi parlà...

MADAMA TERZI: Ch’ete da dìne ?... Minà à me figliola ! Ùn’ inghjuria simile ùn la possu inghjotte! Oh! nò, tenè! (Li dà un pattone.) Eccu quellu ch’avete datu à la me Marietta... Avà pigliate vi u meiu. (Li ne dà un altru.) Ampararete !...

MUSSIÙ PRIMI (da sè) : Curnutu, forse. Schiaffittatu, di sicuru. Ma cuntentu, nò! Perdingulina! Qualchidunu hà da pagà le tutte... (Forte:) Accettu tuttu, o mammasò, perchè ùn vogliu mancà vi di rispettu. Ma lighjete què, almenu; lighjete a lettara chì a vostra figliola hà scrittu à un omacciu, eppo dite mi s'è ùn ci hè da fà perde a bussula à tutt’ognunu... (Li dà a lettara.)

MADAMA TERZI (leghje a lettara eppo da sè trinichendu u capu) : Sta lettara scuncerta è ùn ci hè à dì ch’ella ùn sia di Marietta. Aghju avutu forse e mane troppu leste. Ma cosa l’hè pigliatu à 'ssa zitella ? Dighjà e so lagrime cundite di silenziu ùn mi sò tantu piaciute. Pussibile ch’ella abbia persu a capochjula à 'ssu puntu? (Entra a donna di casa, purtendu una lettara. Da sè :) Hè roba per Marietta ma possu puru leghje... (Dopu lettu :) Avà rispiru... Sia benedetta a santissima Vergine! Tuttu si spiega, o me ghjennaru, è, per l’appuntu, hè u troppu bon' core di Marietta chì hè cagione di tantu male! L’aghju sempre detta, eiu : 'ssa zitella ùn sà dì a so ragiò. Tenè, o indegnu, ampararete à ricumpinsà cusì male a vostra moglie è à piglià ombra per nunda. (Porghje a lettara.) Lighjete forte!

MUSSIÙ PRIMI, angusciatu (leghje) :

Petru Secondi, elittricista, à Madama Marietta Primi

Madama,

U vostru sposu hè vinutu à fà mi una scena à prupositu di l’ultima lettara chì m’avete scrittu è data li du a matta di me moglie. Mi sò difesu cù u vostru maritu cum'è aghju pudutu senza però tradisce u secretu. Vi rimandu a vostra prima lettara. Una volta letta, u vostru maritu turnerà quellu di prima senza altru rimorsu ch'è quellu d’avè vi sturbatu. Mi dispiace assai d’esse a cagione indiretta di ciò ch’hè stalvatu.

Saluti rispettosi.

P. SECONDI.

(Mussiù Primi lascia scappà un suspiru.)

MADAMA TERZI : Ùn suspirate ! Lighjete l’altra lettara avà, o scimigò.

MUSSIÙ PRIMI (leghje a lettara di Marietta)

Mussiù, Secondu u vostru cunsigliu mi sà decisa pe u plafonnier. E misure ind'è u scagnu di me maritu site già ghjuntu à piglià le. Ùn resta dunque più ch’è à piazzà a lampana. Vi pregu di vene ghjovi prossimu trà 5 è 7 ore. Cusì rientrendu in casa, versu 8 ore, M. Primi truverà u so scagnu schiaritu cum'è in pienu ghjornu. 'Ssu rigalu di a so moglie, u vigilia di u so festa, sarà per ellu una bella surpresa. Ed eiu saraghju ancu più cuntenta ched ellu. Contu sopra voi senza fallu.

Saluti distinti.

MARIETTA PRIMA.

MADAMA TERZI : Eccu una tragedia chì finisce in cumedia. Chì ne dite, o Mussiù Primi?

MUSSIÙ PRIMI : Cosa vulete ch’è vi dica, o mammasò ? A me gioia hè grande ma più maiò è u me rimorsu. Ma avale?

MADAMA TERZI : Avale? Bisogna arrangià subitu st’affare. Aspittate... (Esce.)

Scena III[mudificà | edità a fonte]

MUSSIÙ PRIMI, eppo MADAMA TERZI chì vene cun MADAMA PRIMI


MADAMA TERZI (sustinendu a figliola) : Aiò, o Mariè! Ùn fà a cinnina; vai è posa accantu à u to maritu...

MADAMA PRIMI: Nò, nò! M’hà umiliatu! inghjuriatu! minatu !...

MADAMA TERZI : Posa quì allora è senti: u to maritu t’hà mancatu, a ricunnosce anch’ellu è ti ne dumanda scusa. Ma sappia ch’ùn ci hè veru amore senza ghjalusia...

MADAMA PRIMI: M’hà minatu per nunda!

MUSSIÙ PRIMI : Hè vera, a me mugliuccia, ma ti dumandu perdonu. (Và à pusà accantu ad ellu.)

MADAMA TERZI : S’hè lasciatu accicà da la collara, o Mariè, ma sò ubligata di ricunnosce chì un altru, à la so piazza, averebbe fattu forse ancu peghju. Si sempre a stessa : una criatura. Cos’hè sta manera di scrive à l’omi: «Vinite à tal’ora. Saraghju sola. A faremu franca. » Invece di mette ti à pienghje è à suspirà avaristi duvutu almenu spiigà ti subitu è fà valè a to ragione; ùn ci sarebbe statu stu scumpigliu!

MADAMA PRIMI (pienghje) : Ma ùn duvia dà mi un pattone...

MADAMA TERZI : È torna : pattoni tuttu u mondu ne hà avutu è chì l’hà avuti i si tinarà. Un’altra volta tutti faremu e cose cun più calma. Ùn pienghje più, o Mariè! È voi, Ambrò, ascultate à mammasò : basgiate a vostra moglie è ch’ella sia finita. (Mussiù Primi abbraccia u moglie.)

(Casca u tindone.)

Da vede dinù[mudificà | edità a fonte]