Rinatu Coti

À prupositu di Wikipedia

Rinatu Coti hè un scrittori in lingua corsa, pueta è autori di tiatru.

Biugrafia[mudificà | edità a fonte]

Rinatu Coti hè natu u 20 di dicembre 1944 in Aiacciu. Hà cullaburatu à parechji rivisti, frà i quali si pò mintuvà: Terra Corsa, U Muntese, Le Petit Bastiais, Populu Corsu, Kyrn, A Chjamata, A Fiara, U Ribombu, A Rivista. Hè statu u cufundadori è ridattori di a rivista litteraria trimisinca Rigiru, chì fù celebra in l'anni 1970 è 1980, è carattaristica di a "leva di u sittanta". Rinatu Coti hà scrittu dinò i testi par parechji gruppi di cantu corsi, com'è Cinqui Sò, A Filetta è Petru Dieghi. Faci parti di Locu Teatrale. Hè dirittori avali di a cullizzioni "Parolli scelti" in l'edizioni "Cismonte è Pumonti".

A lingua aduprata da Rinatu Coti hè a parlata taravesa, quidda di u so paesi nativu: Pila è Canali.

Opari[mudificà | edità a fonte]

Prosa[mudificà | edità a fonte]

  • U vangonu neru: rumanzu publicatu in a rivista Rigiru n° 1 à 16, da 1974 à 1981.
  • [1] Una Spasimata: rumanzu publicatu in 1985.
  • Guai di a Signora, raconti corti publicati in 1985.
  • Raconti, raconti corti publicati in 1986.
  • Un omu: rumanzu publicatu in 1987.
  • A Signora: rumanzu publicatu in 1987.
  • U Crucivia: rumanzu publicatu in 1989.
  • I Ghjorna persi: raconti.
  • [2] A Travisagna: rumanzu cortu, publicatu da l'autori annantu à a Reta in 2001.
  • In u me Filu: cronachi publicati in 2002.

Tiatru[mudificà | edità a fonte]

  • U maceddu (1988)
  • U sonniu di Raffaedda (1992)
  • I cummari (1990-1992)
  • Babbu Guidu (1996)
  • U seminariu (1993)
  • L'Acula bianca (1997)
  • A mazzera di a luna (1998)
  • A stanza di u spichju (1999)
  • Barbottu è Zupponu (2000)
  • L'arburi lacrimaghju (2003)

Puisia[mudificà | edità a fonte]

  • Par viaghju.
  • [3] U labirintu.
  • Aligria.

Filusufia[mudificà | edità a fonte]

  • [4]] Intornu à l'essezza.

Testi diversi[mudificà | edità a fonte]

Stratti corti[mudificà | edità a fonte]

Eccu unu strattu di In vindemia (1990):

Dumenicu spiega à u ziteddu chì zi Simonu ùn strappava mai una caspa o un grafogliulu di mani. Apradava sempri a so cultedda. Cusì ùn vastava nemmenu un graneddu. Era un omu à l’usu anticu, rispittosu di l’altri d’ogni cosa.
Era quissa un’attitudina bedda chì si miritava propiu unu rispettu maiò.
A so vigna a tinia com’è una parsona. A curava. L’amava. Ùn ingannava a vigna, a vigna mai l’ingannava. Ùn faltava una volta nè zi Simonu à a vigna nè a vigna à zi Simonu. Faci chì, a vindemia era una circunstanza di primura. Sulenna ancu si pò dì.
À participacci, andavani chjamati sempri i listessi parsoni. Erani parsoni cunnisciuti. Chì ùn ci vulia chì l’uva fussi coltra à l’allera. È zi Simonu era d’ochji. Abbadava ogni particulari. Sì calchì sgarzunottu tarucconu fessi unu sguvernu strappaccendu una caspa, era subitu crastunatu. Di sicuru, ùn andaia à risicundà. Passava è vinia in i canneddi, dicendu : « Ùn si strappa l’uva, si cogli ! ».
Fighjulava in i bigonzuli i caspi chì spimpinnavani. Capizzava. Era cuntenti. A vindemia era bedda. D’altrondi, a so uva era di numata in i dintorni. È a soia a vindemia era sempri bedda.
À meziornu si spustava chì a cuddazioni era pronta. Tuttugnunu si trimbava in fantasia, a roba era bona. Tianu di carri vaccina, pasta asciutta. I vindimiadori ùn erani presi in risa. È a vindemia di zi Simonu era corsa.
Dopumeziornu, si calcicava l’uva è pò a ghjenti si ni cunturrava. Ogni parsona si lucinziava cù a so sporta piena in bocca. Ogni faccia ridia.
Zi Simonu salutava cunchjudendu : « À custannu chì veni, sì Diu voli, sì Diu voli ». Bisogna à dilla, Diu avia vulsutu tanti tanti anni.

Eccu dinò una puisia corta ricacciata da U Labirintu, ma ricca di sensu chì hè un simbulu putenti di a diversità. Hè stata scritta u 29 uttrovi di u 1985 ed hè intitulata 'Una scaglia':

Mancava una scaglia
Ùn si feci a petra
Mancava una petra
Ùn si feci a casa
Mancava una casa
Ùn si feci a cità
Mancava una cità
Ùn si feci a ghjenti
Mancava una ghjenti
Ùn si feci a terra
Mancava una terra
Ùn si feci u mondu
Mancava una scaglia
Ùn si feci u mondu

Lessicu[mudificà | edità a fonte]

A lingua aduprata da Rinatu Coti in i so opari hè ricchissima. A variità taravesa di a lingua corsa chì hè a soia cumporta mori parolli, sprissioni, dirivati di u bassu latinu. Eccu uni pochi di 'ssi parolli è buccati, utuli par capiscia megliu a so opara:

  • di leva in purleva: da una generazioni à l'altra
  • aramazzè à ...: ringraziendu à
  • u branconu: una branca maiori d'un arburi
  • ancu di grazia: par furtuna
  • aduchjà: indulciscia, divintà più dolci
  • intaccà u focu: accenda u focu
  • à l'abrugata: à a trabucinata, quand'è u soli tramonta
  • abbadà: essa attentu à
  • essa in aliconu: essa in gioa, cuntintissimu (u nomu veni da l'anticu monti grecu Aliconu)
  • lucinzià si: dì "à veda ci"

Noti[mudificà | edità a fonte]


Bibliugrafia[mudificà | edità a fonte]

  • Rinatu Coti, I Nomi di i paesi, Nucariu, Cismonte è Pumonti Edizione, 1984.
  • Rinatu Coti, U Labirintu, Nucariu : Cismonte è Pumonti Edizione, 1988.
  • [6] Rinatu Coti, Intornu à l'Essezza, Nucariu, Cismonte È Pumonti Edizione, 1989.
  • Rinatu Coti, In u me filu, Edizioni Matina latina, 2002.

Da vede dinò[mudificà | edità a fonte]

- Essezza

Liami[mudificà | edità a fonte]

I scrivani in lingua corsa

Ghjuvan Ghjacumu Albertini - Tomasu Alfonsi - Ghjuvanni Ambroggi - Lisandru Ambrosi - Dumenicu Andreotti - Guidu Benigni - Marcu Biancarelli - Petru Borghetti - Anghjulu Canarelli - Dumenicu Carlotti - Santu Casanova - Matteu Ceccaldi - Marcu Ceccarelli - Ghjuvan' Maria Comiti - Rinatu Coti - Simonu Dary - Paulu Matteiu Della Foata - Alanu di Meglio - Anton Francescu Filippini - Peppu Flori - Ghjuvan' Ghjiseppu Franchi - Ghjacumu Fusina - Carulu Giovoni - Ghjuvan'Vitu Grimaldi - Guglielmu Guglielmi - Marceddu Jureczek - Petru Santu Leca - Petru Matteu Lucciana - Anton Bastianu Lucciardi - Ghjuvan' Petru Lucciardi - Lisandru Marcellesi - Antone Leonardu Massiani - Ghjuvan' Luigi Moracchini - Roccu Multedo - Lisandru Muzy - Bastianu Nicolai - Ghjannettu Nottini - Saveriu Paoli - Anton' Battista Paoli - Arnestu Papi - Antone Marcu Peretti - Tumasgiu Pasquale Peretti - Ugu Francescu Peretti della Rocca - Lisandru Petrignani - Ghjuvan' Petru Ristori - Francescu Piazzoli - Petru Rocca - Ghjuvan' Teramu Rocchi - Natale Rocchiccioli - Simonu di San Ghjorghju - Ghjacumu Simonpoli - Ghjacumu Thiers - Dumenicu Antone Versini - Ghjacumu Santu Versini - Salvatore Viale - Paulu Zarzelli