Meridiana

À prupositu di Wikipedia
Meridiana in lingua corsa

A meridiana (o u miridianu) hè un anticu strumentu di misura di u tempu basatu nantu a pusizione di u Sole.

Hè custituatu d'una tàvula graduata induva hè inciuttatu un bastone, chjamatu stilu o ancu a tortu ‘gnomone’ (chì hè l'antenatu di a meridiana) chì quandu u Sole passa face un ombra nant'à e graduazione permittendu l'indicazione di l'ora.

U gnomone hè un bastone verticale chì indica l'ora sicondu a sò lunghezza ò a sò direzione. Nant'à e meridiane currente, u gnomone hè di manera generale un assu infilatu cù l'assu di rotazione di a Tarra, u gnomone si chjama allora ‘stilu’. L'inclinazione, dipende di a latitudine di u locu induv'ellu hè fattu, permette di dà l'ora più precisa.

Storia[mudificà | edità a fonte]

Simulazione Povray à u solstiziu d'istate à a latitudine 50° Nordu

A meridiana hè cunsiderata cumme unu di i primi strumenti di misura di u tempu chi l'omi anu fattu usu. U gnomone hè cunnisciutu dipoi circa 5000 anni prima Cristu. U gnomone avìa u listessu principiu chè a meridiana, cì vulìa à piantà un bastone in tarra è u muvimentu di u Sole (oghje si sà ch'ellu hè u cuntrariu) face move l'ombra nant'à tarra. Dopu, in Egittu, e prime meridiane vere sò custruitte versi -1500, più tardi un mudellu novu (u scaffè) hè fattu in Grecia. Quelli mudelli sparchjìanu u ghjornu in 12 ore d'istate è d'invernu : l'ore d'istate eranu più longhe chè quelle d'invernu pà adattàli a u cìculu di e stagione.

In Corsica[mudificà | edità a fonte]

A meridiana annantu à una casa antica, in u paese di A Prugna

Si vedenu e meridiane annantu e facciate di certe case antiche[1]. In oltre, a meridiana era usata à tempi antichi per dà l'ora à i travagliadori, à i cantuneri o à i campagnoli. Si ponu vede sempre e meridiane annantu à certe case antiche. In a rigione di Portu Vechju [2], si pò vede una meridiana per esempiu annantu à a Casa cantunere di u casone chì si trova annantu à u stradone, nanzi di ghjunghje à u ponte di l'Osu. 'Ssa casa fù custruita in u 1857 eppo vinduta dopu, in u 1994. Tandu u casamentu fù rifattu è dinù a meridiana.

Citazione[mudificà | edità a fonte]

Hè mintuvata quachì volta a meridiana in a litteratura o a cultura corsa. Per esempiu in a puesia intitulata L'uspidali di Marcu Ceccarelli:

Insiddatu à a teghja, l'anticu miridianu
Porghji l'ora à chì passa senza nisciun' prighera
È quandu u soli stancu si chjina pianu pianu
S'addurmenta anch'iddu, stancu à a so manera.

Referenze[mudificà | edità a fonte]

  1. (in francesu) Lucetta Poncin, Vida di u Taravu, Alanu Piazzola, 2004.
  2. U Scoddu - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, 42, Frivaghju 2009.