Flora di Sardegna

À prupositu di Wikipedia
Paisaghju di a machja da u Casteddu di Medusa à Samugheu, in u centru di a Sardegna
I rilievi sottumarini di u Bacinu Mediterraniu suggeriscini ciò ch'edda divia essa l'orografia in u Messinianu (Miocenu finali) quandu l'assiccamentu di u mari produssi ponti di terra chì hani riuniti parechji tarritorii chì erani oramai siparati.

A Flora di Sardegna hè dirivata da un sustratu cumunu mediterraniu, ma hè carattarizata da mori spicificità ed endemisimu. Quissa hè duvuta à un adattamentu cuntinuu d'issa flora à certi cundizioni climatichi particulari, à l'insularità è à a storia giulogica di l'isula.
Di fatti, a flora attuali hè carattarizata da spezii chì in u Cenuzoicu, 60 milioni d'anni fà, si sò diffusi, custituendu furesti primigenii di tassi, lecci è caracuti, spezii mesufili adattati à u clima caldu-umitu dipendenti da u pianu equaturiali passendu pa u Sudu di l'Auropa. Circa 25-28 milioni d'anni fà, a Sardegna appartinia à a placca corsu-sarda-calabra chì, staccata si da a placca auropea à pocu pressu à u liveddu di a Pruvenza attuali, subì tandu una rutazioni di 90 gradi, migrendu 400 km più à u sudu in u Mari Mediterraniu. In u Miucenu, prima ch'è issu prucessu si fussi cumplittatu, a Sardegna divia essa cuparta à furesti impunenti, com'è ducumintatu da i resti fossili di furesta pitrificata ussirvati vicinu à u lavu Omodeu è a Perfugas. Dopu l'isulamentu fù intarrottu brevimenti da finomini liati à a chjusura di u strettu di Gibilterra (5,6 milioni d'anni fà) è à i glaciazioni (l'ultimu massimu glaciali intarvensi circa 15.000 anni fà) favurendu u sviluppu di evuluzioni autottoni di spezii ed interi biucinosi. Par via di cunsiquenza, a Sardegna hè oghji carattarizata da endemisimi tipicamenti sardi, altri essendu cundivisi incù a vicina Corsica, o ancu incù Corsica è Baleari, altri ancora tipichi di areali più ristretti di u bacinu di u Mari Mediterraniu soprattuttu uccidintali.

Lista di i spezii botanichi urdinati par Famiglia[mudificà | edità a fonte]

A

Acanthaceae[mudificà | edità a fonte]

- Acanthus mollis

Aceraceae[mudificà | edità a fonte]

- Acer campestre
- Acer monspessulanum

Aizoaceae[mudificà | edità a fonte]

- Carpobrotus acinaciformis
- Carpobrotus edulis
- Mesembryanthemum crystallinum
- Mesembryanthemum nodiflorum

Amaranthaceae[mudificà | edità a fonte]

Spezii naturalizati:
- Achyranthes aspera
- Achyranthes sicula
- Amarantu (Amaranthus retroflexus)
- Amaranthus albus
- Amaranthus blitum?
- Amaranthus cruentus
- Amaranthus deflexus
- Amaranthus graecizans?
- Amaranthus hypochondriacus
- Amaranthus muricatus

Anacardiaceae[mudificà | edità a fonte]

- Pistacia lentiscus: u listincu
- Pistacia terebinthus
- Pistacia x raportae

Aquifoliaceae[mudificà | edità a fonte]

- Ilex aquifolium: u caracutu

B

Berberidaceae[mudificà | edità a fonte]

- Berberis aetnensis
- Berberis vulgaris
- Berberis vulgaris subsp. aetnensis : Corsica, I, Sardegna, Sicilia

Boraginaceae[mudificà | edità a fonte]

C. major
C

Capparaceae[mudificà | edità a fonte]

- Capparis spinosa
- Capparis spinosa subsp. spinosa

Caryophyllaceae[mudificà | edità a fonte]

A. serpyllifolia
S. latifolia
S. colorata

Cistaceae[mudificà | edità a fonte]

C. albidus
H. croceum

- Cistus albidus : Ae, Corsica, F, E, I, Sardegna
- Cistus creticus
- Cistus creticus subsp. corsicus : Corsica, Sardegna
- Cistus creticus subsp. creticus : Med
- Cistus creticus subsp. eriocephalus
- Cistus monspeliensis
- Cistus salviifolius
- Fumana ericoides
- Fumana laevipes : W-Med
- Fumana procumbens
- Fumana thymifolia : Med
- Halimium halimifolium : Med
- Halimium halimifolium subsp. halimifolium : W-Med
- Helianthemum aegyptiacum
- Helianthemum caput-felis : Ae, Ba, E, Sardegna
- Helianthemum croceum : Ae, F, E, I, P, Sardegna, Sicilia
- Helianthemum ledifolium
- Helianthemum morisianum : Sa
- Helianthemum oelandicum
- Helianthemum oelandicum subsp. allionii : Sardegna, Sicilia
- Helianthemum salicifolium
- Tuberaria guttata
- Tuberaria inconspicua : Ae, Corsica, G, E, I, P, Sardegna, Sicilia
- Tuberaria praecox : Ae, I, J, Sardegna, Sicilia
- Tuberaria lignosa

Compositae[mudificà | edità a fonte]

B. bellidioides
C. aspera
C. napifolia
S. hispanicus
U. dalechampii

Cruciferae[mudificà | edità a fonte]

Corsica - Isola Piana
E

Ericaceae[mudificà | edità a fonte]

E. terminalis

- Arbutus unedo: l'arbitru
- Erica arborea: a scopa
- Erica multiflora
- Erica scoparia
- Erica scoparia subsp. scoparia
- Erica terminalis

F

Fagaceae[mudificà | edità a fonte]

- Castanea sativa
- Quercus coccifera
- Quercus congesta : I, Sardegna, Sicilia
- Quercus ilex: a leccia
- Quercus pubescens
- Quercus suber: a suvara

L

Lauraceae[mudificà | edità a fonte]

- Laurus nobilis

Leguminosae[mudificà | edità a fonte]

A. terracianoi (a destra) e C. horrida (a sinistra)
L. latifolius
M. orbicularis
O. natrix
T. purpureus
M

Myrtaceae[mudificà | edità a fonte]

M. communis subsp. tarentina

- Eucalyptus botryoides
- Eucalyptus camaldulensis
- Eucalyptus globulus
- Eucalyptus maidenii
- Eucalyptus resinifer
- Eucalyptus robustus
- Eucalyptus rudis
- Myrtus communis: a murta
- Myrtus communis subsp. tarentina

O

Orchidaceae[mudificà | edità a fonte]

O. fuciflora
O. papilionacea subsp. papilionacea

- Aceras antropophorum
- Anacamptis pyramidalis
- Barlia robertiana
- Cephalantera damasonium
- Cephalantera longifolia
- Cephalantera rubra
- Epipactis helleborine
- Gennaria diphilla
- Limodorum abortivum
- Ophrys annae
- Ophrys apifera
- Ophrys bombyliflora
- Ophrys fuciflora
- Ophrys fusca
- Ophrys lutea
- Ophrys pallida : Sardegna, Sicilia
- Ophrys speculum
- Ophrys sphegodes
- Ophrys tenthredinifera
- Orchis coriophora
- Orchis lactea
- Orchis laxiflora
- Orchis longicornu
- Orchis mascula
- Orchis morio
- Orchis papilionacea
- Orchis papilionacea subsp. papilionacea
- Orchis provincialis
- Serapias cordigera
- Serapias lingua
- Serapias vomeracea

Oxalidaceae[mudificà | edità a fonte]

- Oxalis corniculata
- Oxalis pes-caprae

P

Papaveraceae[mudificà | edità a fonte]

G. flavum

- Papaver somniferum
- Papaver rhoeas: u fiori di spusedda
- Glauciun flavum
- Fumaria capreolata
- Fumaria officinalis

Paeoniaceae[mudificà | edità a fonte]

- Paeonia coriacea
- Paeonia mascula
- Paeonia mascula subsp. russoi

R

Ranunculaceae[mudificà | edità a fonte]

A. coronaria
R. ficaria

- Adonis aestivalis
- Adonis annua
- Adonis microcarpa
- Anemone coronaria
- Anemone hortensis: Med
- Anemone palmata
- Aquilegia barbaricina : Sardegna
- Aquilegia nugorensis : Sardegna
- Aquilegia nuragica : Sardegna
- Clematis cirrhosa
- Clematis flammula
- Clematis vitalba
- Delphinium halteratum
- Delphinium pictum : Ba, Corsica, Sardegna
- Delphinium requienii : Corsica, Sardegna
- Delphinium staphisagria
- Helleborus lividus syn. Helleborus argutifolius : a nocca Ba, Corsica, Sardegna
- Helleborus lividus subsp corsicus: Corsica, Sardegna
- Nigella arvensis
- Nigella arvensis subsp. arvensis
- Nigella damascena
- Ranunculus aquatilis
- Ranunculus arvensis
- Ranunculus batrachioides : E, Sardegna
- Ranunculus bulbosus
- Ranunculus bullatus
- Ranunculus ficaria
- Ranunculus sp.

Rosaceae[mudificà | edità a fonte]

A. ovalis
S. torminalis

- Amelanchier ovalis
- Crataegus azarolus
- Crataegus monogyna
- Prunus armeniaca
- Prunus avium
- Prunus communis
- Prunus dulcis
- Prunus persica
- Prunus prostrata
- Prunus spinosa
- Pyrus amygdaliformis
- Rosa canina
- Rubus ulmifolius
- Sorbus aria
- Sorbus torminalis

T

Tamaricaceae[mudificà | edità a fonte]

T. canariensis

- Tamarix africana
- Tamarix canariensis

Ligami[mudificà | edità a fonte]

  • [1] Flora della codula di Sisine (Sardegna centro-orientale).
  • [2] Ente Foreste della Sardegna: Sardegna foreste.
  • [3] Ente Foreste della Sardegna: Specie indicatrici.